Zinin v. Rosja 54339/09 WYROK ETPCz z dnia 09-03-2021 r.

Izba

Kryteria dopuszczalności prowokacji policyjnej

Art. 6 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.
2. Każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą.
3.Każdy oskarżony o popełnienie czynu zagrożonego karą ma co najmniej prawo do:
a) niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji w języku dla niego zrozumiałym o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarżenia;
b) posiadania odpowiedniego czasu i możliwości do przygotowania obrony;
c) bronienia się osobiście lub przez ustanowionego przez siebie obrońcę, a jeśli nie ma wystarczających środków na pokrycie kosztów obrony – do bezpłatnego korzystania z pomocy obrońcy wyznaczonego z urzędu, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości;
d) przesłuchania lub spowodowania przesłuchania świadków oskarżenia oraz żądania obecności i przesłuchania świadków obrony na takich samych warunkach jak świadków oskarżenia;
e) korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie rozumie lub nie mówi językiem używanym w sądzie.”

Dnia 21.07.2008 r., w wyniku prowokacji funkcjonariuszy Policji, Skarżący popełnił przestępstwo stypizowane w art. 146 § 2 kodeksu karnego Rosji (por. Akty Prawne) poprzez zainstalowanie na komputerze programu komputerowego bez wykupienia odpowiedniej licencji.

W toku rozprawy przed sądem I instancji Skarżący wyjaśnił, że nie wiedział o nielegalnym źródle pochodzenia instalowanego programu. Sąd nie dał wiary wyjaśnieniom, ponieważ dowód z nagrania dźwięku wyraźnie wskazywał, że Skarżący pobrał program nie uiszczając opłaty z tytułu licencji. Skarżący został skazany.

Skarżący wniósł apelację od wyroku sądu I instancji. Po kontroli formalnej pisma, do stron zostało doręczone zawiadomienie o wyznaczeniu terminu rozprawy na 11.05.2009 r. Skarżący i jego obrońca nie stawili się na rozprawie. Na podstawie protokołu rozprawy przed sądem II instancji nie sposób stwierdzić, czy sąd zbadał prawidłowość doręczenia zawiadomienia o wyznaczeniu terminu rozprawy. Sąd nie zbadał również dopuszczalności prowadzenia postępowania.

W stosunku do przeprowadzonej prowokacji:

• Ocena prowokacji, jako działania Policji, na tle art. 6 EKPCz sprowadza się do zastosowania testu materialnego i formalnego. (§ 46)

• Test materialny polega na wykazaniu, że służby miały dostateczne podstawy w materiale dowodowym, aby przeprowadzić prowokację przeciwko konkretnej osobie. W szczególności materiał dowodowy musi być: konkretny, obiektywny i weryfikowalny w toku postępowania sądowego. Ciężar dowodu spełnienia powyższych kryteriów spoczywa na państwie. (§ 48)

• Test formalny sprowadza się do analizy, czy sąd krajowy rzetelnie zbadał zarzuty dotyczące przeprowadzenia prowokacji. Sąd w szczególności powinien zbadać przyczyny zarządzenia prowokacji, stopień uczestnictwa funkcjonariuszy w popełnionym przestępstwie i stopień presji wywieranej przez funkcjonariuszy. Jest to kluczowy mechanizm zapewniający prawo do obrony. (§ 50)

• Procedura karna powinna być ukształtowana w taki sposób, aby służby miały obowiązek udzielenia dowodów niezbędnych do przeprowadzenia powyższych testów. (§ 55, § 56)

W stosunku do postępowania przed sądem II instancji:

• Na gruncie niniejszej sprawy państwo nie wykazało, że Skarżący został prawidłowo zawiadomiony o terminie rozprawy. Sam fakt nadania zawiadomienia listem poleconym nie stanowi wystarczającego dowodu. (§ 64, § 65)

Kodeks karny Rosji
-Art. 146 § 2
Kto bezprawnie rozpowszechnienia program komputerowy podlega karze grzywny w wysokości 200.000 RUB, albo równowartości 18-miesięcznej pensji, karze nieodpłatnej i kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze od 180 do 240 godzin, karze pozbawienia wolności do lat 2.
[„Article 146 § 2 (<<Copyright infringement and distribution of counterfeit software>>) of the Criminal Code of the Russian Federation (<<CCP>>) as in force at the material time provided that the unlawful use of copyright and derivative works or the wilful purchase, storage or transfer of counterfeit copies or phono records thereof for large-scale commercial distribution committed carried a fine of up to RUB 200,000 (ca. EUR 2,700), eighteen months’ salary or other income of the convicted person, compulsory community service of between 180 and 240 hours, or a term of imprisonment of up to two years.”]

Kodeks postępowania karnego Rosji
– Art. 376 § 2 i 4
Strony są zawiadamiane o terminie rozprawy nie później niż 14 dni przed wyznaczonym terminem. W przypadku braku stawiennictwa prawidłowo poinformowanej o terminie rozprawy strony, sąd może postanowić o prowadzeniu postępowania pomimo nieobecności strony, jeżeli nie stanowi do przeszkody dla wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy.
[„Article 376 § 2 provided that the parties must be apprised of the date and time of the cassation hearing no later than fourteen days before the hearing. Article 376 § 4 provided that a failure on the part of persons who had been duly informed of the cassation hearing to appear was not considered an impediment to the examination of a criminal case in the court dealing with cassation complaints.”]

Prowokacja; art. 6 EKPCz; nieobecność na rozprawie; rozprawa; test materialny; test formalny

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-207919