Voronkov v. Rosja (nr 2) 10698/18 WYROK ETPCz z dnia 02-03-2021 r.

Izba

Negatywny spór o właściwość miejscową, skutkujący odmową rozpatrzenia sprawy sądowej

Art. 6 ust. 1 EKPCz

„Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.”

Skarżący był zatrudniony „na czarno” w pewnej spółce. 31 grudnia 2015 r. zrezygnował z pracy z powodu zaległości w wypłacie wynagrodzenia za 14 miesięcy. 30 marca 2016 r. wniósł powództwo do Sądu Rejonowego dla Dzielnicy Przemysłowej w Samarze o ustalenie istnienia stosunku pracy oraz zaległe wynagrodzenie. Sąd jednak stwierdził, że pozwana spółka ma siedzibę w innej dzielnicy, toteż powództwo powinno być wytoczone przed Sądem Rejonowym dla Dzielnicy Październikowej w Samarze. Pozew odrzucono. Postanowienie w tym zakresie zostało utrzymane w mocy przez sąd nadrzędny. Skarżący wystąpił zatem z powództwem przeciwko spółce przed Sądem Rejonowym dla Dzielnicy Październikowej, ale tamtejszy sąd także uznał się za niewłaściwy miejscowo, wskazując, że spółka jest zarejestrowana pod adresem w Dzielnicy Przemysłowej. Skarżący nie zaskarżył tego postanowienia, i ponownie wytoczył powództwo przed Sądem Rejonowym dla Dzielnicy Przemysłowej, który– w składzie tego samego sędziego, który orzekał za pierwszym razem – uznał się za właściwy miejscowo. Powództwo jednak oddalono, powołując się na upływ trzymiesięcznego terminu przedawnienia, obowiązującego w sprawach z zakresu prawa pracy (termin przedawnienia miał upłynąć 1 kwietnia 2016 r.). Apelacja, a następnie skarga kasacyjna przeciwko temu wyrokowi zostały oddalone.

Zarzut wstępny strony rządowej (o tym, że Skarżący w celu wyczerpania środków zaskarżenia powinien zaskarżyć także postanowienie Sądu Rejonowego dla Dzielnicy Październikowej) został oddalony. Skarżący powinien wykorzystać środki krajowe, które są dostępne, efektywne i pozwalają na stosowne naprawienie naruszeń praw człowieka. Skoro Skarżący powrócił z powództwem do pierwszego sądu, który uznał się ostatecznie za właściwy, nie można czynić mu zarzutu z tego, że nie zaskarżył postanowienia drugiego sądu. (§ 24–28)

Prawo do sądu oznacza możliwość nie tylko wytoczenia powództwa, ale także uzyskania merytorycznego rozstrzygnięcia. Prawo to może podlegać proporcjonalnym i uzasadnionym ograniczeniom, takim jak przedawnienie (które ma na celu zapewnienie pewności prawa). (§ 30–32)

W realiach sprawy doszło do naruszenia art. 6 EKPCz, ponieważ Skarżący w dobrej wierze wytoczył powództwo przed sądem, który ostatecznie okazał się właściwy do rozpatrzenia sprawy. Powoływanie się przez sądy krajowe na przedawnienie nie jest proporcjonalne, skoro to właśnie sądy krajowe doprowadziły przez swoje błędne decyzje do upływu terminu przedawnienia. (§ 37–38)

Art. 392 rosyjskiego kodeksu pracy przewidywał trzymiesięczny termin przedawnienia roszczeń związanych ze stosunkiem pracy (m.in. o wynagrodzenie). 3 lipca 2016 r. weszła w życie nowelizacja kodeksu pracy, która przedłużyła ten okres do roku. [§ 16]

Zgodnie z art. 204 kodeksu cywilnego termin przedawnienia nie biegnie w przypadku wniesienia powództwa do sądu w sposób przewidziany prawem. [§ 18]

Właściwość miejscowa; ratione loci; przedawnienie; prawo do sądu; proporcjonalność

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-208310