Meng v. Niemcy 1128/17 WYROK ETPCz z dnia 16-02-2021 r.

Izba

Udział sędziego w postępowaniu ściśle powiązanym ze sprawą, w której wydał wyrok

Art. 6 ust. 1 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.”

Kochanek Skarżącej (G.S), a na skutek wszczęcia kolejnego postępowania również sama Skarżąca, zostali oskarżeni o dokonanie zabójstwa kwalifikowanego męża Skarżącej (M.M.). Sprawa prowadzona przeciwko G.S. została rozpoznana w składzie 3 sędziów zawodowych, w tym sędziego M., i 2 ławników. W uzasadnieniu wyroku skazującego G.S. na karę pozbawienia wolności odtworzono przebieg zdarzeń związanych z dokonanym zabójstwem, który to wskazywał, że G.S. popełnił przedmiotowe przestępstwo w porozumieniu ze Skarżącą.

Do składu orzekającego w sprawie Skarżącej został wyznaczony m.in sędzia M., który to na skutek wniosku złożonego przez obrońcę Skarżącej, w związku z faktem orzekania przez sędziego M. w sprawie G.S., złożył zapytanie, czy zaistniała sytuacja może budzić wątpliwości, co do jego bezstronności. Postanowienie, na mocy którego uznano, że wskazane okoliczności nie wpływają na obiektywność sędziego, zostało wydane przez skład sędziowski wyznaczony również do orzekania ws. Skarżącej. Skarżąca złożyła wniosek do równorzędnego składu sędziowskiego o wyłączenie sędziego M., który to, po dokonaniu oceny jego zasadności, został oddalony.

Wskutek dalszego postępowania Skarżąca została uznana za winną zarzucanego przestępstwa i skazana na karę pozbawienia wolności. Sądy wyższej instancji utrzymały w mocy wydany wyrok, co uzasadniły tym, że ich zdaniem w wyroku skazującym G.S. nie zostały użyte sformułowania ocenne względem Skarżącej.

• Sędzia zawodowy jest lepiej wyszkolony i bardziej doświadczony niż ławnik, wobec czego domniemuje się, że zachowanie obiektywizmu, mimo uczestniczenia w postępowaniu związanym z rozpoznawaną sprawą, jest w jego przypadku bardziej prawdopodobne. (§55)

• Wątpliwości co do bezstronności sędziego, który brał udział w wydaniu wyroku w sprawie powiązanej z inną sprawą, mogą być uznane za uzasadnione, jeżeli poprzednie orzeczenie przedstawiało nie tylko, niezbędny do uzasadnienia rozstrzygnięcia sądu, stan faktyczny, ale także dokładny i pozwalający stwierdzić winę opis działań – oskarżonego w późniejszym postępowaniu – domniemanego współsprawcy. (§61)

Kodeks Postępowania Karnego
-Art. 23
„1.Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia, co do którego wniesiono sprzeciw jest wyłączony z mocy prawa z rozpoznawania go w wyższej instancji
2. Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia, co do którego złożono wniosek o wznowienie postępowania z mocy prawa nie może orzekać co do tego wniosku ”
[,,1. A judge who was involved in reaching a decision contested by an appeal shall be barred by law from participating in the decision of the court of higher instance.
2. A judge who was involved in reaching a decision which was contested by an application to reopen the proceedings shall be barred by law from participating in decisions related to the reopening proceedings.”]
-Art. 24
„1. Wniosek o wyłączenie sędziego może być złożony, gdy sędzia podlega wyłączeniu z mocy prawa lub, gdy istnieje ryzyko jego stronniczości.
2. Wniosek o wyłączenie sędziego może być złożony z uwagi na okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności”
[,,1. A judge may be challenged both where he is barred by law from exercising judicial office and for fear of bias.
2. A challenge for fear of bias may be brought where there is reason to doubt the impartiality of a judge.”]
-Art. 30
„Sąd właściwy do orzekania w przedmiocie wniosku o wyłączenie sędziego orzeka także wtedy, gdy wniosek taki nie został zgłoszony, a sędzia zgłasza okoliczności, które mogłyby uzasadniać zakwestionowanie jego udziału w rozpoznawaniu sprawy.”
[,,The court competent to decide on a motion for bias shall also decide where no such motion has been filed but a judge reports circumstances which might justify his being challenged.”]

Bezstronność sędziego; art. 6 EKPCz; rzetelność procesu; wyłączenie sędziego

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-208281