Izba
Naruszenie art. 8 EKPCz w małżeństwie i kwestia opieki nad małoletnim dzieckiem w sytuacji stosowania przemocy domowej
Art. 8 EKPCz
„ 1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.
2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób.”
- Naruszenie art. 8 EKPCz [jednomyślnie]
W kwietniu 2011 r. Skarżący poznał polską obywatelkę, K.P. Para zamieszkała razem i kobieta
zaszła w ciążę. W maju 2012 r. urodził się we Włoszech ich syn.
Rodzina zamieszkała w domu Skarżącego i tam mężczyzna miał stosować przemoc fizyczną wobec dziecka i kobiety. W domu małżeństwa interweniowała również policja. K.P. trafiła do ośrodka dla samotnych matek.
W czerwcu 2012 r. Skarżący odwiózł rodziców K.P. do Polski jednak nie zgodził się, aby żona i dziecko również opuścili Włochy; w związku z tym kobieta uciekła i odmówiła powrotu do męża. W Polsce złożyła wniosek o wydanie postanowienia przyznającego jej tymczasowe prawo do wykonywania pieczy nad dzieckiem.
W lipcu 2012 roku Sąd Rejonowy w Kluczborku wydał postanowienie zabezpieczające dotyczące ustalenia miejsca zamieszkania dziecka w miejscu zamieszkania matki i przyznając jej opiekę nad dzieckiem. Kolejno Sąd zawiesił postępowanie główne ze względu na wniosek skarżącego o powrót dziecka.
Jednocześnie w sierpniu 2013 roku Sąd Rejonowy w Kluczborku odrzucił wniosek Skarżącego dotyczący naruszenia Konwencji Haskiej. Skarżący wniósł odwołanie, jednak wyrok pierwszej instancji został częściowo utrzymany. Sąd odwoławczy uznał, że sąd pierwszej instancji orzekł błędnie, ponadto zauważył, że praktyka międzynarodowa i krajowa wymagała, aby art. 13 lit. b) konwencji haskiej był interpretowany w sposób zawężający. Sąd okręgowy uznał, że oddzielenie dziecka od rodzica uprowadzającego wchodzi w zakres wyjątków przewidzianych w art. 13 lit. b) tylko wtedy, gdy wykazane zostanie istnienie obiektywnych przeszkód dla powrotu rodzica. Jednakże zastosowanie tej zasady jest bardziej złożone w sprawach dotyczących uprowadzenia niemowlęcia przez rodzica, który odgrywa dominującą rolę w życiu dziecka. W konsekwencji sąd okręgowy doszedł do przekonania, że chociaż K.P. nie wykazała wystarczająco uzasadnionych obiektywnych przeszkód dla jej powrotu do Włoch, oddzielenie od niej dziecka byłoby nieuchronnie sprzeczne z dobrem M., zważywszy na szczególną więź łączącą matkę z jej niemowlęcym synem Wreszcie, sąd odwoławczy orzekł, że ocena dowodów dokonana przez sąd pierwszej instancji była zgodna z obowiązującą procedurą. Skarżący zrzekł się prawa do odwiedzin syna w czerwcu, lipcu, wrześniu, październiku i grudniu 2013 roku. Nie wiadomo, czy odwiedził swoje dziecko w listopadzie 2013 roku. Trzydniowe odwiedziny miały miejsce w sierpniu 2013 roku. Skarżący chciał zobaczyć swoje dziecko po rozprawie apelacyjnej z dnia 18 grudnia 2013 r., ale nie zaakceptował warunku K.P., aby wizyta mogła się odbyć pod obecność kuratora ustanowionego przez sąd.
W sierpniu 2014 r. Włoski sąd stwierdził, że miejscem zwykłego pobytu dziecka jest Polska. Sąd uznał, że M. mieszkał we Włoszech tylko przez bardzo krótki czas bezpośrednio po jego urodzeniu; nie był stałym mieszkańcem; i nie rozwinął emocjonalnych więzi z krajem.
W dniu 9 października 2014 roku Sąd Rejonowy w Kluczborku pozbawił skarżącego władzy rodzicielskiej nad M. na tej podstawie, że skarżący poważnie zaniedbał swoje obowiązki rodzicielskie. Sąd Okręgowy w Opolu oddalił apelację skarżącego, w pełni podtrzymując ustalenia faktyczne i prawne sądu pierwszej instancji.
- Trybunał nie dostrzega żadnych okoliczności, które mogłyby zwolnić sądy krajowe z obowiązku przestrzegania terminu określonego w Konwencji Haskiej i stwierdza, że całkowita długość postępowania nie była uzasadniona. Państwo nie rozpatrzyło zatem sprawy w najszybszy sposób wymagany przez Konwencję w tego typu sporach. (§ 79)
- W okolicznościach sprawy widzianych jako całość i bez względu na margines oceny pozwanych Państw w tej sprawie, (…) Państwo nie wypełniło zobowiązań wynikających z Artykułu 8 Konwencji. (§ 80)
Konwencja Haska z 25 października 1980 roku
-Art. 3
„Zabranie lub zatrzymanie dziecka uważa się za bezprawne, jeżeli
a) nastąpiło to z naruszeniem prawa do opieki nad dzieckiem przyznanego osobie, instytucji lub innemu podmiotowi, wspólnie lub samodzielnie, na mocy prawa państwa, w którym dziecko zwykle zamieszkiwało bezpośrednio przed zabraniem lub zatrzymaniem; oraz
b) w chwili odebrania lub zatrzymania prawa te były rzeczywiście wykonywane, wspólnie lub samodzielnie, lub byłyby wykonywane, gdyby nie doszło do odebrania lub zatrzymania. …
[The removal or the retention of a child is to be considered wrongful where –
a) it is in breach of rights of custody attributed to a person, an institution or any other body, either jointly or alone, under the law of the State in which the child was habitually resident immediately before the removal or retention; and
b) at the time of removal or retention those rights were actually exercised, either jointly or alone, or would have been so exercised but for the removal or retention. …]
-Art. 4
„Konwencję stosuje się do każdego dziecka, które miało miejsce zwykłego pobytu w Umawiającym się Państwie bezpośrednio przed naruszeniem prawa do opieki lub prawa do kontaktów z dzieckiem”.
[The Convention shall apply to any child who was habitually resident in a Contracting State immediately before any breach of custody or access rights…]
-Art. 11
„Organy sądowe lub administracyjne Umawiających się Państw podejmują szybkie działania w postępowaniach o powrót dzieci.
Jeżeli dany organ sądowy lub administracyjny nie podjął decyzji w terminie sześciu tygodni od daty wszczęcia postępowania, wnioskodawca lub organ centralny państwa wezwanego, z własnej inicjatywy lub na wniosek organu centralnego państwa wzywającego, ma prawo zwrócić się o przedstawienie przyczyn opóźnienia. Jeżeli organ centralny państwa wezwanego otrzyma odpowiedź, przekazuje ją, w zależności od przypadku, organowi centralnemu państwa wzywającego lub wnioskodawcy…”
[The judicial or administrative authorities of Contracting States shall act expeditiously in proceedings for the return of children.
If the judicial or administrative authority concerned has not reached a decision within six weeks from the date of commencement of the proceedings, the applicant or the Central Authority of the requested State, on its own initiative or if asked by the Central Authority of the requesting State, shall have the right to request a statement of the reasons for the delay. If a reply is received by the Central Authority of the requested State, that Authority shall transmit the reply to the Central Authority of the requesting State, or to the applicant, as the case may be…]
-Art. 13
„Bez względu na postanowienia poprzedniego artykułu, organ sądowy lub administracyjny państwa wezwanego nie jest zobowiązany do zarządzenia powrotu dziecka, jeżeli osoba, instytucja lub inny organ, który sprzeciwia się jego powrotowi, wykaże, że:
a) osoba, instytucja lub inny organ sprawujący pieczę nad osobą dziecka nie wykonywał faktycznie prawa do pieczy nad nim w czasie zabrania lub zatrzymania albo wyraził zgodę na zabranie lub zatrzymanie, albo później na to zezwolił; lub
b) istnieje poważne ryzyko, że jego powrót naraziłby dziecko na szkodę fizyczną lub psychiczną lub w inny sposób postawiłby je w sytuacji nie do przyjęcia.
Organ sądowy lub administracyjny może również odmówić zarządzenia powrotu dziecka, jeżeli stwierdzi, że dziecko sprzeciwia się powrotowi oraz osiągnęło wiek i stopień dojrzałości, w którym właściwe jest uwzględnienie jego opinii.
Rozpatrując okoliczności, o których mowa w niniejszym artykule, organy sądowe i administracyjne biorą pod uwagę informacje dotyczące sytuacji społecznej dziecka dostarczone przez organ centralny lub inny właściwy organ miejsca zwykłego pobytu dziecka]
[Notwithstanding the provisions of the preceding Article, the judicial or administrative authority of the requested State is not bound to order the return of the child if the person, institution or other body which opposes its return establishes that –
a) the person, institution or other body having the care of the person of the child was not actually exercising the custody rights at the time of removal or retention, or had consented to or subsequently acquiesced in the removal or retention; or
b) there is a grave risk that his or her return would expose the child to physical or psychological harm or otherwise place the child in an intolerable situation.
The judicial or administrative authority may also refuse to order the return of the child if it finds that the child objects to being returned and has attained an age and degree of maturity at which it is appropriate to take account of its views.
In considering the circumstances referred to in this Article, the judicial and administrative authorities shall take into account the information relating to the social background of the child provided by the Central Authority or other competent authority of the child’s habitual residence.]
-Art. 16
„Po otrzymaniu zawiadomienia o bezprawnym zabraniu lub zatrzymaniu dziecka w rozumieniu artykułu 3, organy sądowe lub administracyjne Umawiającego się Państwa, do którego dziecko zostało zabrane lub w którym zostało zatrzymane, nie rozstrzygają o zasadności praw do opieki nad dzieckiem, dopóki nie zostanie ustalone, że dziecko nie podlega zwrotowi na podstawie niniejszej Konwencji lub chyba że wniosek na podstawie niniejszej Konwencji nie zostanie złożony w rozsądnym terminie po otrzymaniu zawiadomienia”
[After receiving notice of a wrongful removal or retention of a child in the sense of Article 3, the judicial or administrative authorities of the Contracting State to which the child has been removed or in which it has been retained shall not decide on the merits of rights of custody until it has been determined that the child is not to be returned under this Convention or unless an application under this Convention is not lodged within a reasonable time following receipt of the notice.]
-Art. 19
„Orzeczenie wydane na podstawie niniejszej Konwencji dotyczące powrotu dziecka nie jest równoznaczne z rozstrzygnięciem merytorycznym w jakiejkolwiek kwestii związanej z opieką nad dzieckiem”.
[A decision under this Convention concerning the return of the child shall not be taken to be a determination on the merits of any custody issue.]
Art.8 EKPCz; opieka nad dzieckiem; prawa rodzicielskie; przemoc domowa
Wiktoria Dzioba
Sfinansowano przez Narodowy Instytut Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018 – 2030
