Wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 16 dyrektywy Rady 2010/24/UE z dnia 16 marca 2010 r. w sprawie wzajemnej pomocy przy odzyskiwaniu wierzytelności dotyczących podatków, ceł i innych obciążeń (dalej: „dyrektywa 2010/24”), złożony przez Riigikohus (Sąd Najwyższy, Estonia)
Czy art. 16 dyrektywy 2010/24 należy interpretować w ten sposób, że sądy współpracującego państwa członkowskiego, które orzekają w przedmiocie wniosku o podjęcie środków zabezpieczających, są związane oceną dotyczącą poszanowania, pod względem faktycznym i prawnym, warunków ustanowionych w celu zastosowania tych środków dokonaną przez organy wnioskującego państwa członkowskiego, jeżeli ocena ta znajduje się w dokumencie przewidzianym w art. 16 ust. 1 akapit drugi, załączonym do tego wniosku, czy też przeciwnie, mogą one przeprowadzić własną ocenę zgodnie z prawem krajowym?
Artykuł 16 dyrektywy Rady 2010/24/UE z dnia 16 marca 2010 r. w sprawie wzajemnej pomocy przy odzyskiwaniu wierzytelności dotyczących podatków, ceł i innych obciążeń należy interpretować w ten sposób, że sądy współpracującego państwa członkowskiego, które orzekają w przedmiocie wniosku o podjęcie środków zabezpieczających, są związane oceną dotyczącą poszanowania, pod względem faktycznym i prawnym, warunków ustanowionych w celu zastosowania tych środków dokonaną przez organy wnioskującego państwa członkowskiego, w szczególności wówczas, gdy ocena ta znajduje się w dokumencie przewidzianym w art. 16 ust. 1 akapit drugi, załączonym do tego wniosku.
Fiński sąd pierwszej instancji wydał postanowienie tymczasowe w przedmiocie zajęcia określonych składników majątku należących do estońskiej spółki Heavyinstall OÜ w celu zabezpieczenia wierzytelności podatkowej, przysługującej fińskiemu organowi podatkowemu. Postanowienie to motywowane było ryzykiem działania spółki mogącym zagrozić zaspokojeniu wierzytelności fińskiego organu podatkowego.
Fiński organ skierował do MTA (estońskiego organu podatkowego i celnego) wniosek o udzielenie pomocy w przedmiocie wykonania środków zabezpieczających wobec spółki. W tym celu MTA złożył wniosek do estońskiego sądu administracyjnego o zajęcie dwóch przyczep i samochodu ciężarowego oraz rachunków bankowych Heavyinstall.
Wskazany powyżej wniosek został jednak oddalony. Estoński sąd stwierdził bowiem, że na podstawie estońskiego prawa podatkowego zastosowanie środków zabezpieczających wymaga, aby można było uznać w uzasadniony sposób, że po ustaleniu wierzytelności jej egzekucja może być znacznie trudniejsza, a nawet niemożliwa z powodu działań podatnika, co jego zdaniem w przedmiotowej sprawie nie nastąpiło.
Wyrok został zaskarżony apelacją, która nie została jednak uwzględniona. Sąd apelacyjny argumentował, że na podstawie art. 16 dyrektywy 2010/24 współpracujące państwo członkowskie ma prawo ocenić zasadność i proporcjonalność wniosku o podjęcie środków zabezpieczających w świetle własnego ustawodawstwa oraz sprawdzić, czy przyjęcie takich środków jest zgodne z tym ustawodawstwem i praktyką administracyjną tego państwa.
MTA wniosła kolejny środek zaskarżenia do sądu pytającego.Zdaniem tego Sądu należy ustalić, , czy sądy estońskie, orzekając w przedmiocie wniosku o podjęcie środków zabezpieczających, mogą same ocenić przedstawione dowody i orzec, zgodnie z własnym przekonaniem, czy przesłanki zastosowania tych środków zostały spełnione, czy też przeciwnie, sądy te powinny oprzeć się na ocenie dokonanej w fińskim postanowieniu sądu w przedmiocie zajęcia.
Wątpliwości te poskutkowały pytaniem do Trybunału.
- Analiza dotycząca co do zasady poszanowania przesłanek zastosowania środków zabezpieczających w świetle prawa krajowego wnioskującego państwa członkowskiego, nie powinna i nie może zostać uzupełniona ani zastąpiona we współpracującym państwie członkowskim, co prowadzi do wniosku, zgodnie z którym analiza ta wiąże sądy współpracującego państwa członkowskiego. (nb. 31)
- Sądy współpracującego państwa członkowskiego nie mogą oceniać zastosowanych środków zabezpieczających z punktu widzenia przesłanek materialnych określonych w ich prawie krajowym dla celów zastosowania takich środków, jeżeli rzeczone środki zabezpieczające zostały ustanowione na podstawie przepisów prawa obowiązujących we wnioskującym państwie członkowskim. (nb. 35)
- Sądy współpracującego państwa członkowskiego są właściwe do rozpoznania zgodności procedury orzeczenia środków zabezpieczających z ustawodawstwem i praktykami administracyjnymi tego państwa członkowskiego, lecz nie do badania poszanowania materialnych przesłanek orzeczenia tych środków. (nb. 36)
- Szczególne przypadki, w których współpracujące państwo członkowskie może odmówić przyznania wzajemnej pomocy przewidzianej w dyrektywie 2010/24, jako wyjątki od zasady wzajemnego zaufania, należy interpretować w sposób ścisły. Jedynie w ściśle określonych i ograniczonych przypadkach, opartych na odstępstwie wyraźnie przewidzianym przez tę dyrektywę, sądy współpracującego państwa członkowskiego mogą odmówić udzielenia pomocy przy podejmowaniu środków zabezpieczających. (nb. 37, 39)
- Wykładnia art. 16 dyrektywy 2010/24, która pozwoliłaby sądom współpracującego państwa członkowskiego na przeprowadzenie nowego badania przesłanek zastosowania środków zabezpieczających w świetle ich prawa krajowego, w szczególności gdy ocena tych warunków zawarta jest w dokumencie przewidzianym w art. 16 ust. 1 akapit drugi tej dyrektywy, byłaby sprzeczna z zasadą wzajemnego zaufania, na której opiera się wspomniana dyrektywa, a także z wymogami związanymi z prawidłowym funkcjonowaniem i skutecznością ustanowionego w tej dyrektywie systemu wzajemnej pomocy. (nb. 44)
Giovanniego Pitruzzelli
- Wyrok z dnia 14 listopada 2013 r., Baláž, C‑60/12, EU:C:2013:733
- Wyrok z dnia 26 kwietnia 2018 r., Donnellan, C‑34/17, EU:C:2018:282
- Wyrok z dnia 14 marca 2019 r., Metirato, C‑695/17, EU:C:2019:209
- Wyrok z dnia 11 czerwca 2020 r., Ratiopharm, C‑786/18, EU:C:2020:459
Dyrektywa Rady 2010/24/UE z dnia 16 marca 2010 r. w sprawie wzajemnej pomocy przy odzyskiwaniu wierzytelności dotyczących podatków, ceł i innych obciążeń (Dz.U. 2010, L 84, s. 1)
https://eur-lex.europa.eu/dyrektywa 2010/24…
Motywy 1, 4 i 6
Art. 14 ust. 1 i 2
Art. 16
Art. 18
Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 1189/2011 z dnia 18 listopada 2011 r. ustalające szczegółowe przepisy dotyczące niektórych przepisów dyrektywy 2010/24/UE (Dz.U. 2011, L 302, s. 16), zmienione rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2017/1966 z dnia 27 października 2017 r. (Dz.U. 2017, L 279, s. 38)
https://eur-lex.europa.eu/rozporządzenie nr 1189/2011…
art. 15
Prawo estońskie:
Maksukorralduse seadus (Ordynacja podatkowa)
§ 130 ust. 1 przewiduje środki, które organ podatkowy może podjąć w celu przymusowego odzyskania wierzytelności, jeżeli dłużnik nie wypełnia swoich zobowiązań pieniężnych w terminie przewidzianym w tej ustawie.
§ 136 [1]. Środki zabezpieczające przyjmowane przed ustaleniem wierzytelności pieniężnej lub zobowiązania
1) Jeżeli w toku kontroli prawidłowości uiszczania podatków powstanie uzasadnione podejrzenie, że po ustaleniu zobowiązania lub wierzytelności pieniężnej wynikających z ustawy podatkowej ich egzekucja w wyniku działania podatnika może okazać się istotnie trudniejsza lub niemożliwa, naczelnik organu podatkowego lub upoważniony przez niego urzędnik może skierować do sądu administracyjnego wniosek o udzielenie zezwolenia na czynność egzekucyjną przewidzianą w § 130 ust. 1 niniejszej ustawy.
Pytanie prejudycjalne; Dyrektywa 2010/24/UE; odzyskiwanie wierzytelności dotyczących podatków, ceł i innych obciążeń; wniosek o podjęcie środków zabezpieczających; orzeczenie sądowe wnioskującego państwa członkowskiego w celu podjęcia środków zabezpieczających; zasada wzajemnego zaufania; zasada wzajemnego uznawania
Jakub Dziadur
Sfinansowano przez Narodowy Instytut Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018 – 2030
