SKŁAD TRYBUNAŁU:

Izba

PRZEDMIOT:

Zniesławienie w korespondencji między pracodawcą a pracownikiem

WZORCE KONTROLI:

Art. 10 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych.
2. Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki i odpowiedzialność może podlegać takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej.”

ROZSTRZYGNIĘCIE:
  • Naruszenie art. 10 EKPCz [jednomyślnie]
STAN FAKTYCZNY:

Skarżący w 2007 r. został prezesem zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Po objęciu stanowiska poprosił wszystkich pracowników (w tym L.P., radcę prawnego w spółce) o poinformowanie o sprawach spółki, w tym o trwających sprawach sądowych. L.P. poinformowała Skarżącego, że spółka nie jest obecnie zaangażowana w jakąkolwiek sprawę sądową. Skarżący uznał, że L.P. pominęła w swoim raporcie niektóre istotne informacje co do trwających spraw sądowych i wypowiedział jej stosunek pracy. 4 lutego 2008 r. Skarżący wręczył L.P. dokument, w którym stwierdził, że „potępia nieprofesjonalne i nieetyczne zachowanie, które […] można wytłumaczyć jedynie złym zamiarem i chęcią wyrządzenia szkody spółce w akcie zemsty za zwolnienie”.

 

L.P. wniosła sprawę karną o zniesławienie, które miało wynikać z dokumentu wręczonego jej 4 lutego 2008 r. Sąd orzekający stwierdził, że Skarżący nie udowodnił prawdziwości twierdzeń zawartych w dokumencie, a nadto nie może powoływać się na ochronę uzasadnionego interesu. Uznano także, że o treści dokumentu mogły dowiedzieć się inne osoby (m.in. pracownicy spółki). Skarżący został ostatecznie skazany na karę 5 miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu.

GŁÓWNE TEZY:
  • Zasada wyczerpania krajowych środków odwoławczych (zarówno w wymiarze formalnym, jak i materialnym) powinna być traktowana elastycznie; Skarżący nie musi powoływać konkretnego przepisu Konwencji w postępowaniu krajowym, jeżeli podniesie zarzut dotyczący naruszenia jego praw co do istoty, w oparciu o stosowne przepisy krajowe. (§ 23–25) W realiach sprawy Skarżący powołał się na kontratypy dotyczące przestępstwa zniesławienia oraz twierdził, że jego słowa stanowiły raczej opinie niż fakty. Wystarcza to do uznania, że podniósł on argument naruszenia art. 10 EKPCz w postępowaniu krajowym. (§ 26–27)

 

  • Skazanie za zniesławienie niewątpliwie jest formą ingerencji przez władzę publiczną w prawo określone w art. 10 EKPCz. Taka ingerencja jest usprawiedliwiona tylko wtedy, gdy ma podstawę prawną, realizuje jeden z celów określonych w art. 10 ust. 2 EKPCz oraz jest konieczna w demokratycznym społeczeństwie. (§ 35)

 

  • Ingerencja miała podstawę prawną (przepis kodeksu karnego) i była uzasadniona ochroną dobrego imienia i praw innych osób. (§ 36)

 

  • W zakresie konieczności ingerencji w wolność słowa państwa-strony dysponują pewnym marginesem uznania. Zadaniem Trybunału jest jednak kontrola decyzji organów krajowych, m.in. pod kątem tego, czy wystarczająco uzasadniły one ingerencję. Jeżeli organy krajowe stosowały kryteria zgodne z zasadami określonymi w art. 10 EKPCz, to jedynie poważne argumenty mogą skłonić Trybunał do odmiennej oceny niż zastosowana przez sądy krajowe. (§ 38, 43)

 

  • Jeżeli dochodzi do konfliktu między wolnością słowa a dobrym imieniem innych, sądy krajowe powinny dokonać odpowiedniego wyważenia praw z art. 10 EKPCz i art. 8 EKPCz. (§ 39) Wyważenia dokonuje się przy użyciu następujących kryteriów: przedmiot, sposób uzyskania i wiarygodność informacji, jej znaczenie dla debaty publicznej, zawartość, forma i konsekwencje publikacji wypowiedzi, sankcja zastosowana wobec osób wypowiadających się, a także uprzednie zachowanie oraz stopień publicznej znajomości osoby, której wypowiedź dotyczy. (§ 41) W sprawach korespondencji kierowanej do funkcjonariuszy publicznych należy nadto brać pod uwagę: charakter, sposób, kontekst wypowiedzi, wpływ na osobę znieważaną i surowość sankcji wobec znieważającego. (§ 42)

 

  • W realiach sprawy dokument oskarżający o nieetyczne i nieprofesjonalne zachowanie niewątpliwie mógł oddziaływać na sferę życia prywatnego w rozumieniu art. 8 EKPCz, co aktualizuje konieczność wyważenia praw z art. 10 EKPCz i art. 8 EKPCz. (§ 45) Ponieważ kontekst listu Skarżącego był analogiczny do spraw korespondencji kierowanej do funkcjonariuszy publicznych, Trybunał może zastosować kryteria sformułowane na gruncie tego typu spraw. (§ 46)

 

  • Podstawową kwestią przy rozstrzyganiu tego typu spraw jest rozróżnienie na fakty (podlegające udowodnieniu) oraz opinie. Opinie muszą mieć jednak wystarczającą podstawę faktyczną. (§ 47) W realiach sprawy twierdzenia Skarżącego (o tym, że radca prawny nie wywiązał się z obowiązku poinformowania o toczących się sprawach sądowych) zostały zakwalifikowane jako fakty bez szerszego uzasadnienia ze strony sądów. Istniały także poważne wątpliwości co do możliwości oceny tych twierdzeń z punktu widzenia prawdziwości. Sądy krajowe powinny zatem dokonać głębszej analizy oddzielenia faktów od opinii oraz ewentualnej prawdziwości tych faktów. (§ 50–53)

 

  • Na rzecz Skarżącego świadczy także to, że język listu był umiarkowany, a sam list nie został udostępniony publicznie. (§ 54–55) Orzekające sądy krajowe nie oceniły także kontekstu, tj. sporu między pracodawcą a pracownikiem. (§ 56–57)

 

  • Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, stosowanie kar kryminalnych za zniesławienie jest dopuszczalne. Kara pozbawienia wolności (nawet w zawieszeniu) za nadużycie wolności słowa może być jednak stosowana tylko w wyjątkowych przypadkach, jak np. mowa nienawiści. W realiach sprawy sądy krajowe w żaden sposób nie uzasadniły wyjątkowości sytuacji, która wymagałaby zastosowania kary izolacyjnej. (§ 59–60)
ODSZKODOWANIE:

9000 EUR

KOSZTY POSTĘPOWANIA:

4200 EUR

POWIĄZANE SPRAWY:

Stoll v. Szwajcaria (69698/01)

Bédat v. Szwajcaria (56925/08)

Perinçek v. Szwajcaria (27510/08)

AKTY NORMATYWNE:

Kodeks Karny (Republiki Greckiej)
– Art. 362
„Kto rozpowszechnia informacje mogące narazić inną osobę na utratę dobrego imienia, podlega grzywnie, karze pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie.”
[Anyone who by any means disseminates information to a third party concerning another person that may harm the latter’s honour or reputation shall be punished with up to two years’ imprisonment or a pecuniary penalty. A pecuniary penalty may be imposed in addition to imprisonment.]
– Art. 363
„Kto popełnia przestępstwo określone w art. 362, wiedząc, że informacja jest fałszywa, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 miesiące. Można także orzec grzywnę lub pozbawienie praw publicznych, stosownie do art. 63.”
[If, in a case [tried] under Article 362, the information [disseminated] is false and the offender was aware of its falsity, he shall be punished with at least three months’ imprisonment, and, in addition, a pecuniary penalty may be imposed and deprivation of civil rights under Article 63 may be ordered.]
– Art. 366 ust. 1
„Nie ma przestępstwa, jeżeli informacja określona w art. 362 jest prawdziwa.”
[If the information [disseminated as referred to in] Article 362 is true, then the act shall remain unpunished…]
– Art. 367 ust. 1 lit. c
„Nie ma przestępstwa, jeżeli działania zostały podjęte w ramach obowiązku prawnego, wykonywania władzy publicznej, ochrony prawa lub uzasadnionego interesu”.
[The following cannot be considered wrongful acts: … [statements or actions undertaken in the course of] performing one’s legal duty, exercising a legal power, or preserving (protecting) a right, or in pursuit of another legitimate interest.]

SŁOWA KLUCZOWE:

Zniesławienie; dowód prawdy; wolność słowa; fakty; opinie, korespondencja między pracodawcą a pracownikiem

AUTOR OMÓWIENIA:

Emil Śliwiński

Sfinansowano przez Narodowy Instytut Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018 – 2030