Eminağaoğlu v. Turcja 76521/12 WYROK ETPCz z dnia 09-03-2021 r.

Izba

Sankcja dyscyplinarna nałożona na prokuratora, a następnie sędziego za wypowiedzi medialne

Art. 6 ust. 1 EKPCz
„Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.”

Art. 8 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.
2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z
uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności osób.”

Art. 10 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych.
2. Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki i odpowiedzialność może podlegać takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej.”

Art. 13 EKPCz
„Każdy, kogo prawa i wolności zawarte w niniejszej Konwencji zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka odwoławczego do właściwego organu państwowego także wówczas, gdy naruszenia dokonały osoby wykonujące swoje funkcje urzędowe.”

Art. 14 EKPCz
„Korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej Konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn.”

Skarżący w 1989 roku rozpoczął swoją karierę w organach wymiaru sprawiedliwości. W 1998 roku został prokuratorem w Sądzie Kasacyjnym, zaś w czerwcu 2011 roku uzyskał pozycję sędziego w Stambule, był wówczas także przewodniczącym Yarsav – stowarzyszenia sędziów i prokuratorów. W czerwcu 2012 roku, wskutek nałożonej kary dyscyplinarnej, został przeniesiony na stanowisko sędziego w innej miejscowości.

W 2008 roku, w związku z otrzymanymi donosami oraz toczącymi się postępowaniami karnymi dotyczącymi głośnej sprawy grupy uznawanej za planującą zamach stanu, umieszczono pod obserwacją telefon Skarżącego.

30.10.2009 r. Minister Sprawiedliwości zgodził się na wszczęcie przeciwko Skarżącemu postępowania dyscyplinarnego. Skarżący został oskarżony o uchybianie godności i honorowi zawodu oraz osobistej godności i szacunku poprzez swoje działania i oświadczenia.

19.07.2011 r. Druga Izba HSYK (Najwyższej Rady Sędziów i Prokuratorów) wydała decyzję, w której uznała Skarżącego za winnego wyżej wskazanego przewinienia poprzez wypowiedzi medialne dotyczące głośnych postępowań karnych oraz wpływów politycznych na wymiar sprawiedliwości oraz nałożyła karę dyscyplinarną w postaci przeniesienia. Skarżący bezskutecznie próbował odwołać się do Drugiej Izby HSYK od tej decyzji, wskazując na brak uzasadnienia oraz swobodę wypowiedzi. Następnie zwrócił się do Zgromadzenia Plenarnego HSYK, które częściowo zmodyfikowało zarzuty, ale nie zmieniło kary.

15.04.2015 r. Zgromadzenie Plenarne HSYK, do którego skarżący mógł odwołać się ponownie dzięki zmianie przepisów prawa, zmieniło wykonaną już karę przeniesienia na upomnienie, jednak nie zmieniło zarzutów skierowanych przeciwko skarżącemu.

• Zmiana sankcji dyscyplinarnej, która została już wykonana, nie umożliwiała skarżącemu skorzystania ze stwierdzenia nieważności wykonanego środka ze wszystkimi tego konsekwencjami, zaś zarzuty dyscyplinarne przeciwko niemu pozostały niezmienione. W konsekwencji decyzja zmieniająca karę nie może być traktowana jako potwierdzenie naruszenia praw Konwencji, na które powołuje się skarżący ani jako środek rekompensaty. (§ 52)

• Spory między państwem a jego urzędnikami są co do zasady objęte zakresem artykułu 6 Konwencji, chyba że, spełnione są łącznie dwa następujące warunki: po pierwsze, w prawie krajowym wyraźnie wykluczono dostęp do drogi sądowej dla danego stanowiska lub kategorii urzędników; po drugie, wykluczenie to musi być obiektywnie uzasadnione interesem państwowym. (§ 61)

• Spór publicznoprawny może -wykorzystywać część cywilną, jeżeli aspekty prawa prywatnego przeważają nad publicznymi ze względu na bezpośrednie konsekwencje dla prawa cywilnego o charakterze majątkowym lub niemajątkowym. W niniejszej sprawie toczy się postępowanie dotyczące środka dyscyplinarnego, spór nie dotyczy „wynagrodzeń, dodatków lub podobnych uprawnień”, które są jedynie tylko przykładami „zwykłych -sporów pracowniczych” do których co do zasady powinien mieć zastosowanie artykuł 6 Konwencji. Niemniej jednak, spór dotyczy miejsca zatrudnienia skarżącego w sensie geograficznym (skarżący został przeniesiony), a wśród dostępnych sankcji dyscyplinarnych znajdowało się złożenie z urzędu. Stąd postępowanie poddawało w wątpliwość prawo do wykonywania zawodu, które Trybunał uznał za podlegające pod aspekt cywilny artykułu 6. (§ 65-67)

• ​​Sam fakt, że skarżący uczestniczy w wykonywaniu władzy publicznej nie jest samo w sobie decydujące jeżeli chodzi o wykluczenie stosowania artykułu 6 § 1 Konwencji. Aby wykluczenie było uzasadnione, nie wystarczy, aby państwo wykazało, że dany urzędnik służby cywilnej uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej lub istnieje „szczególna więź zaufania i lojalności” między urzędnikiem a państwem jako pracodawcą. Do państwa należy również wykazanie, że przedmiot sporu jest związany z wykonywaniem władzy państwowej lub tym podważył on tę szczególną więź. (§ 72)

• Należy zauważyć, że na końcu przedmiotowego postępowania dyscyplinarnego skarżący został ukarany przez HSYK za oświadczenia wobec mediów. Przedmiot sporu dotyczył zatem zasadniczo zgodności tych oświadczeń z obowiązkiem dyskrecji skarżącego, biorąc pod uwagę jego funkcje w tym czasie. Wymaga to wyważenia różnych interesów. Jednakże, w uzasadnieniu decyzji HSYK, Trybunał nie zidentyfikował żadnego aspektu przedmiotu sporu, który mógłby prowadzić do „obiektywnych podstaw w interesie państwowym” lub podstaw związanych ze sprawowaniem władzy publicznej. (§ 79)

• HSYK jest organem pozasądowym. Tak więc w niniejszej sprawie, gdzie na skarżącego nałożono bardzo surowe sankcje, nie sposób uznać, że Druga Izba HSYK spełniła wymogi dla zachowania gwarancji proceduralnych na podstawie Artykułu 6 Konwencji: w rzeczywistości postępowania były prowadzone głównie pisemnie i z zachowaniem tylko nielicznych standardów wobec sędziów / prokuratorów. Trybunał zauważa, że ​​odpowiednie przepisy nie zawierały żadnych szczegółowych informacji dotyczących procedury, jaką należy zastosować, w odniesieniu do gwarancji przyznanych sędziom oraz prokuratorom przed HSYK lub o sposobie przeprowadzania dowodów. Ponadto Druga Izba HSYK nie przeprowadzała rozpraw, nie wzywała ani nie przesłuchiwała świadków. Wreszcie decyzje wydane przez tę Izbę zawierały jedynie ograniczone uzasadnienie, nie wskazując podstaw, które doprowadziły do wydania orzeczenia. (§ 99)

• Decyzje Drugiej Izby HSYK, która rozpoznaje sprawy dyscyplinarne, mogą być zaskarżane w drodze odwołania wniesionego do Zgromadzenia Plenarnego. Nie ma jednak dowodów na to, że ten organ, odpowiedzialny za kontrolę decyzji Drugiej Izby, dawał gwarancje kontroli sądowej. (§101)

• Skoro turecki wymiar sprawiedliwości nie wprowadza żadnego fundamentalnego rozróżnienia między statusem sędziów i prokuratorów, to obserwacje Trybunału dotyczące statusu sędziów mogą mieć odpowiednie zastosowanie do prokuratorów. (§ 125)

• Skarżący był związany obowiązkiem dyskrecji nieodłącznie związanym z jego stanowiskiem sędziego / prokuratora a także, jako przewodniczący stowarzyszenia sędziów i prokuratorów, odgrywał rolę interesariusza w społeczeństwie obywatelskim. Tak więc jego rola i obowiązki obejmowały wyrażanie poglądów na temat reform legislacyjnych, które miałyby mieć wpływ na sądy i niezawisłość sędziowską. Standardy Rady Europy, wskazują, że sędzia jest odpowiedzialny za promowanie i ochronę niezależności sądów oraz że sędziowie i sądy powinni być konsultowani i angażowani w przygotowanie ustawodawstwa dotyczącego ich zawodu, a bardziej ogólnie – funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. (§ 135)

• ​​HSYK nie odniosła się do zarzutu naruszenia artykułu 10 Konwencji podniesionego przez skarżącego. W okolicznościach sprawy Trybunał nie jest przekonany, że zostały przedstawione podstawy dla uzasadnienia kwestionowanego środka. Co więcej, te same braki i ten sam brak jakiejkolwiek kontroli sądowej uniemożliwiają Trybunałowi skuteczną ocenę, czy władze krajowe uwzględniły normy dotyczące wyważania różnych interesów przy ochronie swobody wypowiedzi wywodzące się z orzecznictwa europejskiego. (§ 151)

• Wykorzystywanie materiału uzyskanego przez przechwycenie komunikacji telefonicznej dla celów postępowania karnego w postępowaniu dyscyplinarnym nie realizuje przesłanki „zgodności z prawem” w rozumieniu artykułu 8 ust. 2 Konwencji. (§ 161)

Konstytucja Republiki Tureckiej (w tłum. Wydawnictwa Biblioteki Sejmowej, http://biblioteka.sejm.gov.pl/wp-content/uploads/2016/04/Turcja_010713.pdf)
-Art. 139
Sędziowie i prokuratorzy publiczni nie mogą być zwalniani ani przenoszeni na emeryturę przed osiągnięciem wieku określonego w Konstytucji; nie mogą zostać pozbawieni swoich wynagrodzeń, świadczeń i innych przysługujących im uprawnień, nawet w przypadku zniesienia sądu lub stanowiska.
Ustawa określa wyjątki dotyczące osób skazanych za przestępstwo, którego popełnienie pociąga za sobą niemożność sprawowania ich stanowisk, osób w sposób ostateczny uznanych za niezdolne do wykonywania obowiązków ze względu na stan zdrowia oraz osób uznanych za nieodpowiednie do sprawowania urzędu.
-Art. 159 (zmieniony ustawą nr 5982 z dnia 12.09.2010 r. poprzez usunięcie akapitu „Decyzje Rady nie podlegają kontroli sądowej”)
Najwyższa Rada Sędziów i Prokuratorów jest tworzona i wykonuje swoje obowiązki zgodnie z zasadami niezawisłości sądów oraz gwarancji nieusuwalności sędziego.
Najwyższa Rada Sędziów i Prokuratorów składa się z dwudziestu dwóch członków stałych i dwunastu zastępców i składa się z trzech Izb.
Przewodniczącym Rady jest Minister Sprawiedliwości. Członkiem Rady z urzędu jest Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości. Kwalifikacje członków Rady określa ustawa. Prezydent Republiki powołuje na czteroletnią kadencję czterech członków stałych spośród wykładowców szkół wyższych z dziedziny prawa, ekonomii i nauk politycznych oraz urzędników wyższej rangi i adwokatów. Zgromadzenie Ogólne Sądu Najwyższego wybiera trzech członków stałych i trzech zastępców spośród członków Sądu Najwyższego. Zgromadzenie Ogólne Rady Stanu wybiera dwóch członków stałych i dwóch zastępców spośród członków Rady Stanu. (…)
Radę do wykonywania innych obowiązków poza tymi, które określa ustawa. (…)
Od decyzji Rady, z wyjątkiem decyzji o usunięciu ze służby, nie przysługuje prawo odwołania do sądów wyższej instancji.
Tworzy się podlegającą Radzie Kancelarię Główną. Prezes Rady mianuje Sekretarza Generalnego, wybierając go spośród trzech kandydatów przedstawionych przez Radę spośród sędziów i prokuratorów pierwszej rangi. Rada ma uprawnienia do mianowania inspektorów Rady oraz powoływania – za ich zgodą – publicznych sędziów i prokuratorów do pełnienia w Radzie obowiązków o charakterze stałym bądź tymczasowym.
Minister Sprawiedliwości mianuje – za ich zgodą sędziów wizytatorów, sędziów i prokuratorów publicznych oraz audytorów wewnętrznych, będących z zawodu sędziami lub prokuratorami do pełnienia obowiązków na stałe lub tymczasowo w administracji Ministerstwa Sprawiedliwości oraz podległych Ministerstwu i związanych z nim instytucjach.
Wybory członków Rady, utworzenie izb oraz podział pracy między nimi, obowiązki Rady i jej izb, kworum dla obrad i w trakcie podejmowania decyzji, tryb i zasady pracy, procedurę rozpatrywania odwołań od orzeczeń i procedur izb oraz utworzenie Kancelarii Głównej i zakres jej zadań określa ustawa.

Ustawa nr 2802 o sędziach i prokuratorach
-Art. 68 – przeniesienie dyscyplinarne
„Przeniesienie dyscyplinarne to przeniesienie do okręgu sądowego, który jest co najmniej o jeden stopień niższy na okres służby obowiązkowej dla tego okręgu.
Następujące osoby są karane przeniesieniem dyscyplinarnym:
a) zawinione lub niewłaściwe zachowanie niezgodne z czcią i godnością urzędu sędziowskiego lub prokuratorskiego lub [prowadzące do] utraty godności i czci osobistej,
b) postępowanie osobiste lub zawodowe, które może być postrzegane jako podważające niezawisłość i kompetencje sądów, … ”
[“Disciplinary transfer is a transfer to a judicial district that is at least one degree lower for the period of service that is mandatory for that district.
The following are sanctioned with disciplinary transfer:
(a) culpable or inappropriate conduct incompatible with the honour and dignity of judicial office or [leading to] loss of personal dignity and honour,
(b) personal or professional conduct which may be perceived such that judicial independence and competence are undermined, …”]

-Art. 82 – dochodzenie oraz śledztwo
“Wszczęcie dochodzenia wstępnego (inceleme) lub dochodzenia (soruşturma) w odniesieniu do sędziów i prokuratorów za przestępstwa popełnione w związku z lub w przebieg ich obowiązków służbowych, [i za] postawy i postępowanie niezgodne z ich statusem i funkcjami podlegają zatwierdzeniu przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Ministerstwo Sprawiedliwości może powierzyć wstępne dochodzenie lub śledztwo inspektorom sądowym lub sędziowi lub prokuratorowi wyższego szczebla niż osoba wobec której prowadzone jest dochodzenie.”
[“The opening of a preliminary enquiry (inceleme) or an investigation (soruşturma)
in respect of judges and prosecutors for offences committed in connection with or in
the course of their official duties, [and for] attitudes and conduct incompatible with
their status and functions, shall be subject to authorisation by the Ministry of Justice.
The Ministry of Justice may entrust the preliminary enquiry or the investigation to
judicial inspectors or to a more senior judge or prosecutor than the person under
investigation.”]

Postępowanie dyscyplinarne; niezależność; krytyka; wolność słowa; podsłuch; wykorzystywanie danych; prawo do sądu; pojęcie sądu

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-208800