Behar i Gutman v. Bułgaria 29335/13 WYROK ETPCz z dnia 16-02-2021 r.

Izba

Zachowanie równowagi między prawem do wolności wypowiedzi polityka a prawem do poszanowania życia prywatnego Skarżących

Art. 8 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.
2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób.”

Art.13 EKPCz
„Każdy, czyje prawa i wolności zawarte w niniejszej konwencji zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka odwoławczego do właściwego organu państwowego także wówczas, gdy naruszenia dokonały osoby wykonujące swoje funkcje urzędowe.”

Art. 14 EKPCz
„Korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów, jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn.”

W styczniu 2006 roku Skarżący wraz z szesnastoma innymi osobami, a także sześćdziesięcioma sześcioma organizacjami pozarządowymi, wszczęli postępowanie przeciwko Panu Volenovi Siderovowi, liderowi partii Ataka (Ataka to bułgarska partia polityczna założona w kwietniu 2005 r.).

Skarżący zarzucili, że szereg publicznych wypowiedzi Siderova stanowiło nękanie i podżeganie do dyskryminacji Romów, Turków, Żydów, katolików i mniejszości seksualnych. Skarżący argumentowali między innymi, że na każdego z nich – jako członka mniejszości – wpłynęły osobiście te wypowiedzi. Sąd Rejonowy w Sofii podzielił całą sprawę na osiem oddzielnych (spraw) na podstawie poszczególnych rodzajów dyskryminacji.

Sprawa Skarżących, z których obaj mają żydowskie pochodzenie etniczne, dotyczyła oświadczeń Siderova dotyczących Żydów i Holokaustu. W swoim pozwie Skarżący twierdzili, że szereg fragmentów w dwóch książkach Siderova stanowiło nękanie i podżeganie do dyskryminacji. Odnieśli się również do artykułów i wystąpień Siderova. Skarżący zwrócili się do sądu o nakazanie Siderovowi zaprzestania składania dyskryminujących oświadczeń i przywrócenia status quo ante poprzez publiczne przeprosiny.

W dniu 10 lutego 2009 roku Sąd Rejonowy w Sofii oddalił powództwo Skarżących. Orzekł, że nie wykazali oni, iż składając kwestionowane oświadczenia Siderov próbował naruszyć ich godność lub honor czy że świadomie zachęcał do dyskryminacji.

Skarżący wnieśli apelację do Sądu Miejskiego w Sofii, argumentując, że ustalenia sądu pierwszej instancji nie odzwierciedlały rzeczywistości i były arbitralne, jednak Sąd Miejski w Sofii utrzymał w mocy wyrok sądu niższej instancji argumentując, że jedynie wypowiedzi skierowane przeciwko ściśle określonej osobie lub grupie osób mogą zostać uznane za dyskryminujące; a nie było tak w przypadku kwestionowanych oświadczeń. – nie celowały one w nikogo konkretnego – a tym bardziej w Skarżących. Sąd Miejski w Sofii zgodził się z sądem pierwszej instancji, że elementy składowe prześladowania lub podżegania do dyskryminacji nie występowały.

Skarżący wnieśli odwołanie jednak w dniu 15 listopada 2012 roku Najwyższy Sąd Kasacyjny je odrzucił.

• Kluczową kwestią jest względny ciężar, jaki należy przypisać prawu pokrzywdzonego do poszanowania jego „życia prywatnego”, a prawu autora wypowiedzi do wolności wypowiedzi- które z zasady uprawnione są do równego szacunku – w konkretnych okolicznościach każdej sprawy, oraz że zwraca to uwagę na względne znaczenie konkretnych aspektów dwóch praw, o które chodzi w omawianym przypadku, oraz potrzebę ograniczenia (lub, w zależności od przypadku, ochrony) każdego z nich. Organy krajowe dysponują pewnym marginesem swobody przy dokonywaniu takiej oceny, ale ich stanowisko może zostać zaakceptowane przez Trybunał tylko wtedy, gdy przeprowadziły one analizę równowagi zgodnie z kryteriami określonymi w jego orzecznictwie. (§100)

• W niniejszej sprawie nie można uznać, że sądy bułgarskie odpowiednio oceniły treść wypowiedzi Siderova. Chociaż sądy uznały gwałtowność tych oświadczeń, zbagatelizowały ich zdolność do piętnowania Żydów jako grupy i wzbudzania wobec nich nienawiści i uprzedzeń, i najwyraźniej postrzegały je jedynie jako część uzasadnionej debaty w sprawach o znaczeniu publicznym. Jednakże, biorąc pod uwagę język używany przez Siderova i ogólną ideę jego przesłania, można łatwo zauważyć, że kwestionowane stwierdzenia w jego dwóch książkach miały na celu oczernianie Żydów i wzniecanie uprzedzeń oraz nienawiść do nich. (§104)

• Sposób, w jaki sądy bułgarskie oceniały treść wypowiedzi Siderova, odzwierciedlał sposób, w jaki zrównoważyły ​​one jego prawo do wolności wypowiedzi z prawem Skarżących do poszanowania ich życia prywatnego. Chociaż dostrzegły napięcie pomiędzy tymi dwoma prawami, nie rozważyły ​​ich względnego znaczenia w danych okolicznościach. Dyskurs antysemicki jest uprawniony do braku lub bardzo ograniczonej ochrony na podstawie art. 10 Konwencji, czytanego w świetle art. 17. Fakt, że autor oświadczeń jest politykiem lub występuje w charakterze posła do parlamentu, nie zmienia powyższego. W efekcie przypisując znaczną wagę prawu Siderova do wolności wypowiedzi w odniesieniu do oświadczeń kwestionowanych przez skarżących oraz pomniejszając wpływ tych oświadczeń na skarżących, jako etnicznych Żydów mieszkających w Bułgarii, sądy nie przeprowadziły wymaganego wyważenia zgodnie z kryteriami określonymi w orzecznictwie Trybunału. (§105)

• Odmawiając przyznania Skarżącym zadośćuczynienia w związku z dyskryminującymi oświadczeniami Siderova, władze krajowe nie zareagowały odpowiednio na dyskryminację ze względu na pochodzenie etniczne Skarżących i nie wywiązały się z ich pozytywnego obowiązku zapewnienia poszanowania „życia prywatnego”.(§ 106)

Konstytucja Bułgarii z 1991 r.
-Art. 6 § 2
„Wszyscy obywatele są równi wobec prawa. Nie będzie ograniczeń praw lub przywilejów ze względu na rasę, narodowość, tożsamość etniczną, płeć, pochodzenie, religię, wykształcenie, poglądy, przynależność polityczną lub status osobisty, społeczny lub majątkowy”.

[All citizens shall be equal before the law. There shall be no restrictions of rights or privileges on grounds of race, nationality, ethnic identity, sex, origin, religion, education, opinions, political affiliations, or personal, social or property status.]

-Art. 32 § 1
„Życie prywatne obywateli jest nienaruszalne. Wszyscy mają prawo do ochrony przed bezprawną ingerencją w ich życie prywatne … oraz przed naruszeniem ich czci, godności lub dobrego imienia”.

[Citizens’ private life shall be inviolable. All shall be entitled to protection against unlawful interferences with their private … life and against infringements of their honour, dignity or good name.]

Ustawa o ochronie przed dyskryminacją z 2003r.
Artykuł 4 (1) zakazuje jakiejkolwiek bezpośredniej lub pośredniej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, narodowość, pochodzenie etniczne, genom ludzki, obywatelstwo, pochodzenie, religię lub światopogląd, wykształcenie, przekonania, przynależność polityczną, status osobisty lub społeczny, niepełnosprawność, wiek, orientacja seksualna, stan cywilny lub stan majątkowy, lub na jakiejkolwiek innej podstawie określonej w ustawie lub umowie międzynarodowej, której Bułgaria jest stroną. molestowanie seksualne lub podżeganie do dyskryminacji, prześladowania i segregacji rasowej – jest uważane za dyskryminację. Paragraf 1 (1) dodatkowych przepisów ustawy z 2003 roku definiuje „molestowanie” jako każde niepożądane zachowanie motywowane przyczynami wymienionymi w punkcie 4 (1) – wyrażone fizycznymi gestami, słowami lub w inny sposób – które mają na celu naruszenie lub skutkuje naruszeniem godności osoby zainteresowanej oraz stworzeniem onieśmielającej, wrogiej, poniżające, upokarzające lub obraźliwe otoczenie. Paragraf 1 (5) definiuje „podżeganie do dyskryminacji” jako bezpośrednią i umyślną zachętę, instrukcje lub naciski w celu praktykowania (lub namawiania do praktykowania) dyskryminacji.

[Section 4(1) prohibits any direct or indirect discrimination on the basis of gender, race, nationality, ethnicity, human genome, citizenship, origin, religion or belief, education, convictions, political affiliation, personal or social status, disability, age, sexual orientation, marital status or property status, or on any other grounds laid down in statute or an international treaty to which Bulgaria is party.
Under section 5, harassment based on any of the grounds listed in section 4(1) – as well as sexual harassment, or incitement to discrimination, persecution and racial segregation – is deemed to constitute discrimination.
Paragraph 1(1) of the 2003 Act’s additional provisions defines “harassment” as any unwanted conduct motivated by the grounds listed in section 4(1) – whether expressed through physical gestures, words or otherwise – that either is meant to infringe or results in the infringement of the dignity of the people concerned and the creation of an intimidating, hostile, degrading, humiliating or offensive environment. Paragraph 1(5) defines “incitement to discrimination” as direct and wilful encouragement, instructions or pressure to practice (or coaxing into practising) discrimination.]

Dyskryminacja; wolność wypowiedzi; życie prywatne; holocaust; mniejszości etniczne; mniejszości religijne; żydzi

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-207929