Izba
Odpowiedzialność za katastrofę morską będąca konsekwencją zaniedbań przeglądu statku
Art. 6 ust.1 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.”
- Naruszenie art. 6 ust.1 EKPCz w związku z naruszeniem zasady równości broni wynikające z niepoinformowania Skarżącego o złożeniu przez oskarżyciela publicznego wniosku przed Sądem Najwyższym [jednomyślnie]
- Brak naruszenia art. 6 ust. 1 EKPCz w związku z zarzucanym brakiem wystarczającego uzasadnienia w wyrokach sądów krajowych oraz zarzucanym naruszeniem przywileju przeciwko samooskarżeniu [jednomyslnie]
Skarżący był inżynierem budowy i inspektorem okrętów i na podstawie umowy zawartej w 2007 r. z pozwanym państwem był upoważniony do sprawdzania, czy statki na Jeziorze Ochrydzkim są zdatne do żeglugi.. Ilinden („łódź”) była jedną z jednostek, która została poddana takiej kontroli.
We wrześniu 2009 r. łódź wywróciła się i zatonęła, powodując śmierć piętnastu bułgarskich turystów. We wrześniu 2009 r. wszczeto dochodzenie przeciwko kapitanowi łodzi.
W trakcie dochodzenia Skarżący został przesłuchany w charakterze świadka. Przy tej okazji przedstawił jako dowód dwa raporty z września 2009 roku, dotyczące kontroli łodzi w 2008 i 2009 roku. W raportach tych napisał, że kapitan został poinformowany, iż przebywanie pasażerów podczas żeglugi jest dozwolone tylko w zamkniętym pomieszczeniu, pod górnym pokładem.
Zgodnie z późniejszą ekspertyzą techniczną do wypadku doszło w wyniku zerwania stalowej liny, co spowodowało nagłą zmianę kierunku żeglugi łodzi i jej przechylenie w prawo. Następnie łódź przechyliła się na lewą burtę. Woda przedostała się do wnętrza łodzi powodując szybkie zatonięcie łodzi. W sprawozdaniu technicznym stwierdzono, że liczba pasażerów w przedziałach znajdujących się pod pokładem powinna być ograniczona do trzydziestu pięciu.
Skarżący został skazany za przeprowadzenie kontroli łodzi w sposób lekkomyślny, ponieważ nie nakazał kapitanowi usunięcia ławek i parasoli przeciwsłonecznych z górnego pokładu oraz ograniczenia dozwolonej liczby pasażerów do trzydziestu pięciu. Sąd odrzucił argumenty skarżącego.
Sąd uznał, że Skarżący powinien był nakazać kapitanowi usunięcie wspomnianego sprzętu z pokładu oraz, że powinien był wstrzymać wydanie certyfikatów do czasu wykonania tego polecenia. Sprawozdania Skarżącego potwierdziły, że wiedział on o części konstrukcji, która wymagała usunięcia.
Skarżący wniósł odwołanie od tego wyroku. Podniósł, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku jest błędne, ponieważ podstawa, na której został uznany za winnego tj. brak nakazu usunięcia ławek nie była związana z tym, co spowodowało zatonięcie łodzi. Skarżący zarzucił, że sąd procesowy wykorzystał i oparł się na jego pisemnych raportach które przedstawił jako dowód podczas przesłuchania w charakterze świadka.
W lutym 2012 roku Sąd Apelacyjny oddalił apelację Skarżącego.
Skarżący złożył odwołanie od tego wyroku do Sądu Najwyższego, powtarzając argumenty podniesione w swoim poprzednim odwołaniu. Utrzymywał on ponadto, że kapitan wiedział, iż pasażerów nie można przewozić na otwartym pokładzie.
Odwołanie Skarżącego dotyczące kwestii prawnych zostało przekazane prokuratorowi generalnemu, który w odpowiedzi przedstawił uwagi, wnosząc o oddalenie odwołania przez Sąd Najwyższy. Zdaniem Skarżącego uwagi te nie zostały mu przekazane.
W czerwcu 2012 roku Sąd Najwyższy, uwzględniając pisemną odpowiedź prokuratora, oddalił apelację Skarżącego i stwierdził, że działał on lekkomyślnie podczas wykonywania swoich obowiązków. Wyrok ten został doręczony adwokatom skarżącego w lipcu 2012 r.
- Prawo krajowe milczy w kwestii informowania obrony o uwagach prokuratora w odpowiedzi na apelację dotyczącą kwestii prawnych pomimo faktu, że zasada równości broni nakazuje, aby obrona miała możliwość zapoznania się z ich treścią i podjęcia decyzji, czy przedłożyć dalsze uwagi w odpowiedzi. O ile prawdą jest, że prawo krajowe nie uniemożliwiało Sądowi Najwyższemu zakomunikowania Skarżącemu wniosków prokuratora i umożliwienia mu udzielenia odpowiedzi, to brak wyraźnego przepisu zobowiązującego go do tego niewątpliwie przyczynił się do powstania sytuacji będącej przedmiotem skargi. (§ 57)
- W wyniku braku w prawie krajowym wyraźnego przepisu wymagającego, aby obrona miała możliwość ustosunkowania się do uwag prokuratora oraz praktyki Sądu Najwyższego stosowanej w niniejszej sprawie, polegającej na nieprzekazywaniu Skarżącemu uwag prokuratora, postępowanie przed Sądem Najwyższym było prowadzone w sposób niezgodny z wymogami postępowania kontradyktoryjnego. Potrzeba uniknięcia przewlekłości postępowania nie może w żaden sposób uzasadniać pozbawienia Skarżącego możliwości zapoznania się i skomentowania uwag prokuratora, jeśli tego sobie życzy. (§ 58)
- Istnienie naruszenia jest możliwe nawet przy braku uprzedzeń. (…) To do Skarżącego należy ocena, czy dany dokument wymaga komentarza z jego strony, czy też nie. Na Sądzie Najwyższym spoczywał zatem obowiązek umożliwienia Skarżącemu zapoznania się z pisemnymi uwagami prokuratury przed podjęciem decyzji (§ 59)
1500 EUR
Kodeks Postępowania Karnego
-Sekcja 80(1)
Artykuł 80 ust. 1 ustawy o postępowaniu karnym w brzmieniu obowiązującym w momencie zaistnienia okoliczności faktycznych sprawy, przewidywał, że jeśli decyzja sądu nie może być oparta na oświadczeniu złożonym przez oskarżonego, świadka lub biegłego, sędzia śledczy – z mocy prawa lub na wniosek stron – podejmuje decyzję o usunięciu zapisu takiego oświadczenia z akt sprawy niezwłocznie lub najpóźniej w momencie zakończenia dochodzenia, tj. gdy sędzia śledczy wyraża zgodę na wniesienie aktu oskarżenia bez przeprowadzania dochodzenia w odniesieniu do konkretnego oskarżonego.
[Section 80(1) of the Criminal Procedure Act (Закон за кривичната постапка – пречистентекст, Official Gazette no. 15/2005), as in force at the material time, provided that when a court decision could not be based on a statement given by the accused, a witness or an expert, then the investigating judge – as of right or at the parties’ behest – would adopt a decision to remove the record of such statement from the case file forthwith, or at the latest when the investigation is finalised, i.e. when the investigating judge consented to an indictment without conducting an investigation in respect of a particular defendant.]
-Sekcja 241
Zgodnie z art. 241 ustawy, nie można było zobowiązać świadka do odpowiedzi na określone pytania, jeżeli istniało prawdopodobieństwo, że czyniąc to, świadek narazi się na odpowiedzialność karną.
[Pursuant to section 241 of the Act, a witness could not be obliged to answer certain questions if it was likely that by doing so, the witness would expose himself or herself to criminal prosecution.]
-Sekcja 365
Sąd musiał wydać orzeczenie na podstawie faktów i dowodów dopuszczonych w procesie. Zgodnie z art. 365 ust. 2 ustawy sąd był zobowiązany do starannej oceny każdego dowodu z osobna, a także w powiązaniu z pozostałym materiałem dowodowym i na podstawie tej oceny wyciągnąć wniosek, czy dany fakt został udowodniony, czy też nie.
[Pursuant to section 365(1) of the Act, the trial court had to give a decision on the basis of the facts and evidence admitted at trial. Pursuant to section 365(2) of the Act, the court was obliged to carefully evaluate each item of evidence individually and also in relation to all the other evidence and, on the basis of such an evaluation, to draw a conclusion as to whether a certain fact had been proven or not.]
-Sekcja 374(6)
W uzasadnieniu wyroku sąd musi podać powody każdej części oceny, w szczególności fakty, które uznał za udowodnione lub nieudowodnione, dowody, na podstawie których fakty te zostały ustalone, powody, dla których pewne propozycje stron nie zostały przyjęte, powody, którymi kierował się przy rozstrzyganiu kwestii prawnych oraz okoliczności uwzględnione przy wymierzaniu kary.
[Section 374(6) provided that in the reasoning of the judgment, the court had to state the reasons for every part of the assessment, especially the facts it considered as proven or unproven, the evidence on which those facts had been established, the reasons why certain proposals by the parties had not been accepted, the reasons by which it had been guided when resolving the legal issues and the circumstances taken into account when sentencing.]
Kodeks Karny
-Artykuł 299§1
Osoba, której powierzono nadzór nad środkiem transportu, która przez niesumienne wykonywanie swoich obowiązków naraża życie i zdrowie ludzkie, podlega karze pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do pięciu lat. Art. 299 § 3 stanowi, że kto dopuszcza się przestępstwa określonego w § 1 przez niedbalstwo, podlega grzywnie lub karze pozbawienia wolności do lat trzech.
[A person entrusted with the supervision of a means of transportation who, by unscrupulous performance of his duty, endangers human life and limb, is liable to a term of imprisonment of between six months and five years. Article 299 § 3 provides that whoever commits the offence referred to in paragraph 1 negligently will be fined or sentenced to a term of imprisonment of up to three years.]
-Artykuł 300 § 4
Jeżeli następstwem przestępstwa określonego w art. 299 § 3 jest śmierć jednej lub więcej osób, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat pięciu.
[If the offence referred to in Article 299 § 3 results in the death of one or more persons, the perpetrator will be sentenced to a term of imprisonment of one to five years.]
Katastrofa morska; art.6 EKPCz; inżynieria morska; statek; inspekcja, nadzór; kontrola
Wiktoria Dzioba
Sfinansowano przez Narodowy Instytut Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018 – 2030
