A.O. Falun Dafa i Inni v. Republika Mołdawii
 29458/15 WYROK ETPCz z dnia 29-06-2021 r.

Izba

Zakazanie używania symbolu ze względu na jego skojarzenie z nazistowską swastyką

Art. 9 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo to obejmuje wolność zmiany wyznania lub przekonań oraz wolność uzewnętrzniania indywidualnie lub wspólnie z innymi, publicznie lub prywatnie, swego wyznania lub przekonań przez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i czynności rytualne.
2. Wolność uzewnętrzniania wyznania lub przekonań może podlegać jedynie takim ograniczeniom, które są przewidziane przez ustawę i konieczne w społeczeństwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeństwa publicznego, ochronę porządku publicznego, zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób.”

Art. 11 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzania się oraz do swobodnego stowarzyszania się, włącznie z prawem tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich dla ochrony swoich interesów.
2. Wykonywanie tych praw nie może podlegać innym ograniczeniom niż te, które określa ustawa i które są konieczne w społeczeństwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeństwa państwowego lub publicznego, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwu, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób. Niniejszy przepis nie stanowi przeszkody w nakładaniu zgodnych z prawem ograniczeń w korzystaniu z tych praw przez członków sił zbrojnych, policji lub administracji państwowej.”

Skarżące organizacje praktykują Falun Gong, praktykę duchową zakazaną w Chinach, której deklarowanym celem jest duchowość oparta na moralnej prawości, ćwiczeniach i medytacji. Międzynarodowym symbolem tych organizacji i symbolem zarejestrowanym w Ministerstwie Sprawiedliwości Republiki Mołdawii jest Falun, przedstawiony jako jedna duża i cztery małe żółte swastyki w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara oraz cztery małe symbole yin-yang na czerwonym i pomarańczowym tle.

W dwóch różnych terminach, trzecia organizacja pozarządowa wszczęła postępowanie sądowe przeciwko Ministerstwu Sprawiedliwości i skarżącym organizacjom, domagając się zakazania używania ich symboli i rozwiązania tych organizacji. Podstawą miało być to że ich symbolem jest swastyka i że propagują nienawiść i niepokoje społeczne. Skarżący sprzeciwili się temu, twierdząc, że ich symbol nie jest nazistowską swastyką i że został zarejestrowany w ponad osiemdziesięciu krajach na całym świecie. Zaprzeczyli również oskarżeniom dotyczącym propagowaniu nienawiści i niepokojów społecznych i powołali się na artykuły 9 i 11 Konwencji.

W dwóch wyrokach (z lutego 2015 r. i z grudnia 2016 r.), Sąd Najwyższy ostatecznie uwzględnił skargi przeciwko Ministerstwu Sprawiedliwości i organizacjom skarżącym, zakazał używania ich symbolu i nakazał ich rozwiązanie. W rezultacie symbol organizacji skarżących został wpisany do Rejestru Materiałów o Charakterze Ekstremistycznym na mocy zarządzenia Ministra Sprawiedliwości.

Po zakomunikowaniu Rządowi niniejszej sprawy, Pełnomocnik Rządu wystosował dwa wnioski rewizyjne, wnosząc o uchylenie powyższych wyroków sądowych. Pełnomocnik wniósł również o stwierdzenie naruszenia art. 9 i 11 Konwencji oraz o przyznanie zadośćuczynienia niepieniężnego.

W październiku i listopadzie 2019 roku Sąd Najwyższy uwzględnił wnioski rewizyjne Pełnomocnika, uchylił zaskarżone wyroki i nakazał ponowne merytoryczne rozpoznanie spraw. Stwierdził również naruszenie praw skarżących gwarantowanych przez artykuły 9 i 11 Konwencji, ale oddalił wniosek o zasądzenie na ich rzecz zadośćuczynienia niepieniężnego. Sąd Najwyższy uznał przy tym, że ingerencja w prawa Skarżących gwarantowane przez art. 9 i 11 Konwencji nie była konieczna w społeczeństwie demokratycznym, ponieważ nie odpowiadała naglącej potrzebie społecznej. Stwierdził również, że sądy, które wcześniej rozpatrywały sprawę, nie przeprowadziły testu proporcjonalności i nie zbadały konieczności ingerencji. Następnie, w trakcie ponownego merytorycznego rozpatrywania spraw, skargi dotyczące zakazu używania symbolu Skarżących i ich rozwiązania zostały ostatecznie oddalone.

Po zakończeniu powyższych postępowań, organizacje skarżące wystąpiły o wykonanie powyższych wyroków. W szczególności, zwróciły się do Ministra Sprawiedliwości o wykluczenie ich symbolu z Rejestru Materiałów o Charakterze Ekstremistycznym. Minister Sprawiedliwości odmówił jednak wydania takiego zarządzenia i do dnia dzisiejszego orzeczenia sądowe nie zostały wykonane.

• Rząd zgodził się, że Skarżący doznali naruszenia ich praw wynikających z Artykułów 9 i 11 Konwencji. Ich uznanie opiera się na stwierdzeniu naruszeń przez Sąd Najwyższy. W świetle własnego orzecznictwa Trybunał nie widzi powodu, by odstąpić od konkluzji Sądu Najwyższego i nie uważa za konieczne ponownego zbadania meritum tych skarg. (§ 20)

• Biorąc pod uwagę fakt, że Sąd Najwyższy nie przyznał Skarżącym żadnego odszkodowania, a Rząd nie zastosował się w pełni do dotychczasowych wyroków Sądu Najwyższego, Trybunał stwierdza, że doszło do naruszenia art. 9 i 11 Konwencji, które to naruszenie wynika z zakazu używania symbolu Skarżących organizacji i ich rozwiązania. (§ 21)

Decyzją rządu nr 979 z dnia 7 września 2007 r. wprowadzono rejestr materiałów o charakterze ekstremistycznym. Zgodnie z sekcjami 8 i 15 decyzji, wpisanie materiałów do rejestru i wykreślenie ich z niego następuje na mocy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, które jest publikowane w Dzienniku Urzędowym.

Swastyka; art. 9 ETPCz; art. 11 ETPCz; symbol organizacji; zakazanie używania symbolu; wykonanie wyroku

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-210690