Prawo przyjazne obywatelowi

Prawo przyjazne obywatelowi

Zapraszamy do zapoznania się z pierwszym artykułem otwierająca cykl tekstów eksperckich realizowanych w ramach projektu „Prawo przyjazne obywatelowi” finansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach programu Nowe Fio na lata 2021 2030.

Projekt ma na celu przyczynienie się do poprawy jakości stanowionego prawa, a także uczynienia procesu jego stosowania bardziej zrozumiałym dla obywateli. W tym celu planujemy przeprowadzenie badań socjologicznych mających na celu udzielenie odpowiedzi na pytanie o to jakie są kluczowe problemy z perspektywy obywateli Polski, jeżeli chodzi o dostęp do prawa. Wcześniejsze badania socjologiczne przeprowadzone w tym względzie wskazywały jako jeden z kluczowych problemów trudności w zrozumieniu treści tekstów prawnych oraz decyzji administracyjnych i wyroków sądów.  W związku z tym w ramach zadania planujemy udzielić odpowiedzi na to wskazane wyżej problemy są aktualne, czy ulegają pogłębieniu (biorąc pod uwagę negatywne trendy w polskim procesie legislacyjnym takie jak pogłębiający się problem nadprodukcji prawa oraz niską jakość tworzonych tekstów prawnych, w tym częste łamanie zasad techniki prawodawcze, takie przypuszczenie wydaje się zasadne). Badania socjologiczne będzie stanowić podstawę do realizacji kolejnych etapów projektu w oparciu o aktualne badania empiryczne, co wpisuje się w koncepcję evidence based policy.

Następnie planowana jest popularyzacja wniosków płynących z badania oraz zaproponowanie rozwiązań systemowych mających na celu zwiększenie dostępu do prawa wśród obywateli Rzeczpospolitej Polskiej ze szczególnym naciskiem na dostęp wymiarze językowym, czyli dostęp do zrozumiałego tekstu prawnego. W tym celu w ramach projektu planowane jest zrealizowanie kursu z logiki formalnej dla prawników prowadzonego dla studentów, absolwentów i praktyków prawa który będzie miał na celu zwiększenie kompetencji uczestników w zakresie zastosowania narzędzi logiki formalnej do dokonywania praktycznej wykładni tekstów prawnych

Ponadto w ramach projektu stworzona zostanie baza kontaktów zawierająca listę podmiotów istotnych z perspektywy tworzenia i stosowania prawa oraz tych które zajmują się problematyką prostego języka prawnego i w inny sposób starają się zwiększyć dostęp do prawa wśród obywateli. Będą to m.in.  sądy, przedmioty które świadczą nieodpłatne usługi prawnicze (przede wszystkim nieodpłatną pomoc prawną i konsumencką) oraz podmioty które zajmują się podnoszeniem świadomości społecznej w kwestiach prawnych.

Planujemy zrealizować także serię podcastów teksty eksperckie ( w tym wspierać działalność wydawniczą monografii naukowych) Finalnym krokiem w ramach projektu będzie opracowanie rekomendacji w sprawie kierunkowych zmian systemu kształcenia prawników i urzędników państwowych w celu uproszczenia stosowanego języka prawnego i prawniczego. Poszczególne teksty powstające w ramach projektu będą kierowane zarówno do studentów prawa jak i do praktyków oraz wykładowców akademickich. Przewidujemy powstanie publikacji skierowanych do jak najszerszego grona odbiorców w celu przybliżenia im podstawowych pojęć i konstrukcji prawnych w taki sposób by teksty prawne z którymi stykają się oni swoim codziennym życiu stały się bardziej przystępne.

Przyczynami problemów z dostępem do prawa są przede wszystkim skomplikowanie systemu prawnego, które wynika z liczby aktów prawnych, z problemów redakcyjnych występujących w ustawach i rozporządzeniach. Wreszcie negatywnie na dostęp do prawa wpływa wysoka zmienność prawa. Odmienną kategorią problemów są problemy komunikacyjne występujące na etapie stosowania prawa. Urzędu częstokroć przyjmują postawę protekcjonalną względem obywateli, a pisma formułowane są w sposób utrudniający ich odbiór. To także problemy, z którymi chcemy zmierzyć się tak by prawo stało się bardziej przyjazne obywatelowi.