Milošević v. Chorwacja 12022/16 WYROK ETPCz z dnia 31-08-2021 r.

Izba

Nałożenie kary w postępowaniu wykroczeniowym i podatkowym za używanie oleju opałowego jako napędowego

Art. 4 Protokołu nr 7 do EKPCz

„1. Nikt nie może być ponownie sądzony lub ukarany w postępowaniu przed sądem tego samego państwa za przestępstwo, za które został uprzednio skazany prawomocnym wyrokiem lub uniewinniony zgodnie z ustawą i zasadami postępowania karnego tego państwa.

2. Postanowienia poprzedniego ustępu nie stoją na przeszkodzie wznowieniu postępowania zgodnie z ustawą i zasadami postępowania karnego danego państwa, jeśli zaistnieją nowe lub nowo ujawnione fakty lub jeśli w poprzednim postępowaniu dopuszczono się rażącego uchybienia, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy.

3. Żadne z postanowień niniejszego artykułu nie może być uchylone na podstawie artykułu 15 konwencji.”

29 czerwca 2012 r. urząd celny w Vukovarze przeprowadził kontrolę ciężarówki, której właścicielem był Skarżący. Odkryto, że Skarżący używał oleju opałowego (dotowanego przez państwo) jako oleju napędowego. Tego samego dnia naczelnik urzędu celnego nałożył na Skarżącego mandat w wysokości 4800 kun (ok. 640 euro). Skarżący przyjął mandat i zapłacił grzywnę.

2 lipca 2012 r. urząd celny w Osijeku nakazał Skarżącemu zapłacenie 123.000 kun (ok. 16.700 euro), tj. stukrotność wysokości podatku akcyzowego, którego ciężar Skarżący poniósłby, gdyby używał oleju napędowego, a nie opałowego. W toku późniejszego postępowania skorygowano objętość używanego oleju, co przełożyło się na zmniejszenie należności do 83.025 kun (ok. 11.300 euro). Dalsza ścieżka odwoławcza (przed sądami administracyjnymi oraz Trybunałem Konstytucyjnym) okazała się nieskuteczna.

• Skoro Skarżący podniósł zarzut naruszenia art. 4 Protokołu nr 7 do EKPCz przed Trybunałem Konstytucyjnym, to wyczerpał wymagane krajowe środki zaskarżenia. (§ 22)

• Celem art. 4 Protokołu nr 7 do EKPCz jest zabezpieczenie jednostki przed niesprawiedliwością wynikającą z duplikacji postępowań represyjnych. (§ 28)

• W świetle utrwalonego orzecznictwa ETPCz, zarówno postępowanie wykroczeniowe, jak i postępowanie, w ramach których nakłada się dodatkowe zobowiązanie podatkowe mają charakter karny w rozumieniu art. 4 Protokołu nr 7 do EKPCz. (§ 29–32) Nie ulega wątpliwości, że obydwa postępowania dotyczyły jednego stanu faktycznego, tj. używania przez Skarżącego oleju opałowego jako napędowego. (§ 33–34)

• W orzecznictwie ETPCz uznaje się, że duplikacja postępowania wykroczeniowego i w przedmiocie dodatkowego zobowiązania podatkowego nie narusza art. 4 Protokołu nr 7 do EKPCz, jeżeli istnieje wystarczający związek materialny i czasowy między obydwoma postępowaniami. Przy ocenie związku materialnego należy wziąć pod uwagę to, czy obydwu postępowaniom in abstracto i in concreto służą odmienne, lecz komplementarne cele, czy duplikacja postępowań jest przewidywalna w teorii i praktyce, czy unikano w miarę możliwości ponownego zbierania i oceny dowodów oraz czy istniał mechanizm redukujący dolegliwość skumulowanych sankcji. (§ 35)

• W realiach sprawy, sankcje podatkowa i wykroczeniowa nie służyły odmiennym lub komplementarnym celom i nie odpowiadały na różne aspekty bezprawia Skarżącego. Obydwie sankcje miały bowiem na celu ukaranie Skarżącego za unikanie opodatkowania. (§ 38–40) Nie istniał także (i nie został zastosowany) mechanizm redukujący dolegliwość skumulowanych sankcji. (§ 41) Skoro nie istniał wystarczający związek materialny między dwoma postępowaniami, to doszło do naruszenia art. 4 Protokołu nr 7 do EKPCz. (§ 42–43)

Ustawa o podatku akcyzowym (Chorwacji)

– Art. 73 ust. 1

„Oleje … używane jako oleje opałowe muszą zostać opatrzone określonym znakiem.”

[Gas oils … which are used as heating oil, must be labelled by a prescribed indicator.]

– Art. 74

„1. Oleje oznaczone w sposób określony w art. 73 mogą być używane i sprzedawane wyłącznie dla celów określonych w niniejszej ustawie.

2. Oleje oznaczone w sposób określony w art. 73 nie mogą być używane jako oleje napędowe … ani w sposób inny niż jako olej opałowy.”

[1. Labelled gas oils referred to in section 73 of this Act may be used and sold solely for the purpose prescribed by this Act.

2. Labelled gas oils referred to in section 73 of this Act may not be used to power motor vehicles … or for any other purpose except as heating oil.]

– Art. 76 ust. 2

„Jeżeli w trakcie kontroli pojazdów mechanicznych zostanie ustalone, że oleje, o których mowa w art. 73, są używane dla celów lub w sposób inny niż określony w art. 74, właściciel pojazdu mechanicznego … jest zobowiązany do zapłacenia stukrotności wartości akcyzy w stosunku do pojemności zbiornika na paliwo.”

[If it is established during an inspection of motor vehicles …, that gas oils referred to in section 73 of this Act have been used for purposes and in the manner other than those prescribed by section 74 of this Act, the owner of the motor vehicle … shall be charged with excise duties with respect to the quantities corresponding to the volume of the motor fuel tank, multiplied by a factor of one hundred.]

– Art. 80 ust. 1 pkt 47

„Osoba prawna podlega grzywnie … jeżeli używa oleju w sposób inny niż określony w art. 74 ust. 2.”

[A legal person shall be fined … for an offence … if they do not use gas oils in the prescribed manner (section 74(2)) …]

– Art. 80 ust. 3

Osoba fizyczna także podlega grzywnie określonej w ust. 1 pkt 47, w wysokości od 2.000 do 10.000 kun.

[A natural person shall also be fined for an offence referred to in paragraph 1, point… 47 of this section, in the amount between HRK 2,000 and HRK 10,000.]

ne bis in idem; dodatkowe zobowiązanie podatkowe; zbieg postępowań represyjnych; podwójne karanie; akcyza; wykroczenie

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-211596

W 2015 r. przepis o „stukrotności” został uchylony, bowiem uznano, że narusza on zasadę ne bis in idem. (§ 17) Wydaje się, że Trybunał w niniejszej sprawie jako element obciążający władzę publiczną uznał, że Chorwacja właśnie pod takim szyldem zdecydowała się uchylić ww. przepis.