Izba
Obowiązek anonimizacji artykułu przez wydawcę gazety internetowej w związku z prawem do bycia zapomnianym
Art. 10 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych.
2. Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki i odpowiedzialność może podlegać takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej”
- Brak naruszenia art. 10 EKPCz [6:1]
- Umorzenie postępowania w sprawie naruszenia art. X EKPCz [4:3]
Skarżący jest wydawcą Le Soir, poczytnego belgijskiego dziennika. W 1994 r. Le Soir opublikował artykuł w którym opisał śmiertelny wypadek spowodowany przez G. podając jego pełne nazwisko. G. odbył karę i w 2006 roku jego skazanie zostało zatarte.
W 2008 r. Le Soir zdigitalizowało swoje archiwa w taki sposób, że znajdują się one w otwartym dostępie. W 2010 r. G. zażądał usunięcia artykułu lub co najmniej jego anonimizacji z uwagi na to, że po wpisaniu jego nazwiska tekst ten znajduje się w wynikach kilku wyszukiwarek internetowych. W 2011 r. spółka wydająca dziennik odmówiła żądanego działania, wskazała natomiast, że poinformowała administratora wyszukiwarki Google o potrzebie usunięcia artykułu z listy wyników. Trybunałowi nie są znane dalsze okoliczności w tym zakresie.
W maju 2012 r. G. zwrócił się z powództwem cywilnym przeciwko skarżącemu o anonimizację artykułu na podstawie ogólnego przepisu o odpowiedzialności deliktowej. 25 maja 2013 r. sąd pierwszej instancji uwzględnił powództwo, 25 września 2014 r. podobnie uczynił sąd drugiej instancji. Przeanalizował on przesłanki korzystania z prawa do zapomnienia i wyciągnął wniosek, że proporcjonalnym ograniczeniem swobody wypowiedzi skarżącego jest taka ochrona prawa do prywatności G., że skarżący powinien zanonimizować artykuł na stronie wstawiając X zamiast nazwiska G. 29 kwietnia 2016 r. rozumowanie to potwierdził również Sąd Kasacyjny oddalając odwołanie.
- Wyłączny fakt, że określony przepis prawa zostanie wykorzystany po raz pierwszy w określonym typie sprawy nie wystarcza do uznania tego prawa za niemające cechy przewidywalności. (§ 85)
- Co do zasady Trybunał uznaje ogólny przepis o odpowiedzialności deliktowej za wystarczająco przewidywalną podstawę prawną. (§ 87)
- Archiwa cyfrowe służą debacie publicznej w inny sposób niż oryginalne publikacje: mogą być wykorzystane w badaniach o charakterze historycznym oraz kontekstualizacji aktualnych wydarzeń. Niemniej jednak nazwisko w informacji o wypadku spowodowanym przez G. z natury nie ma wpływu na realizację debaty publicznej. (§ 105-107)
- Archiwa cyfrowe nie mogą stanowić „wirtualnej kartoteki kryminalnej”, zwłaszcza dla osób, które odbyły karę a ich skazanie uległo zatarciu. Również fakt, że G. nie był osobą publiczną a temat wypadku nie powracał w mediach powinien mieć wpływ na ocenę sytuacji. (§ 109-111)
- W ślad za orzecznictwem TSUE, Trybunał wskazuje, że obowiązki związane z prawem do bycia zapomnianym mogą dotyczyć zarówno operatorów wyszukiwarek, jak i redaktorów czy wydawców spornych treści. (§ 120)
- Wraz z upływem czasu osoba powinna mieć możliwość odbudowania życie bez konfrontacji przez członków społeczeństwa z jego błędami z przeszłości. Wyszukiwanie ludzi po nazwisku stało się powszechną praktyką w dzisiejszym społeczeństwie, a najczęściej jest to proste wyszukiwanie motywowane względami całkowicie niezwiązanymi z możliwymi postępowaniami karnymi lub wyrokami skazującymi osoby wyszukiwanej. (§ 122)
Kodeks cywilny Królestwa Belgii
Zgodnie z art. 1382 Kodeksu cywilnego „każde działanie, który wyrządza szkodę innym, zobowiązuje osobę, z której winy miało ono miejsce, do jej naprawienia”. Przepis ten może służyć jako podstawa do powództw cywilnych o nadużycie wolności prasy.
[En vertu de l’article 1382 du code civil, « tout fait quelconque de l’homme, qui cause à autrui un dommage, oblige celui par la faute duquel il est arrivé, à le réparer ». Cette disposition peut servir de fondement à des actions civiles pour des abus de la liberté de la presse.]
Kodeks postępowania karnego Królestwa Belgii
Art. 621-634 Kodeksu postępowania karnego przewidują możliwość wystąpienia przez osobę skazaną, pod pewnymi warunkami, z wnioskiem o rehabilitację – sądowe zatarcie skazania. Przyznaje to sąd apelacyjny. Rehabilitacja skazanego nie ma skutku zatajenia, tak jakby nigdy nie istniały, faktów, które, jak sądownie stwierdził, uzasadniały skazanie osoby rehabilitowanej. Skazanie nadal istnieje, a zatarcie nie uniemożliwia osobom trzecim, w tym prasie, odniesienia się do niego.
[Les articles 621 à 634 du Code d’instruction criminelle prévoient la possibilité pour un condamné, moyennant un nombre de conditions, de demander la réhabilitation. Celle-ci est accordée par la cour d’appel. La réhabilitation d’une personne condamnée n’a pas pour effet d’occulter, comme s’ils n’avaient jamais existé, les faits qui, constatés judiciairement, ont fondé la condamnation de la personne réhabilitée. La condamnation existe toujours et la réhabilitation n’empêche pas que des tiers – y compris la presse – puissent y faire reference.]
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych)
-Art. 17 – Prawo do usunięcia danych („prawo do bycia zapomnianym”)
1. Osoba, której dane dotyczą, ma prawo żądania od administratora niezwłocznego usunięcia dotyczących jej danych osobowych, a administrator ma obowiązek bez zbędnej zwłoki usunąć dane osobowe, jeżeli zachodzi jedna z następujących okoliczności:
a) dane osobowe nie są już niezbędne do celów, w których zostały zebrane lub w inny sposób przetwarzane;
2. Jeżeli administrator upublicznił dane osobowe, a na mocy ust. 1 ma obowiązek usunąć te dane osobowe, to – biorąc pod uwagę dostępną technologię i koszt realizacji – podejmuje rozsądne działania, w tym środki techniczne, by poinformować administratorów przetwarzających te dane osobowe, że osoba, której dane dotyczą, żąda, by administratorzy ci usunęli wszelkie łącza do tych danych, kopie tych danych osobowych lub ich replikacje.
3. Ust. 1 i 2 nie mają zastosowania, w zakresie w jakim przetwarzanie jest niezbędne:
a) do korzystania z prawa do wolności wypowiedzi i informacji; (…)
d) do celów archiwalnych w interesie publicznym, do celów badań naukowych lub historycznych lub do celów statystycznych zgodnie z art. 89 ust. 1, o ile prawdopodobne jest, że prawo, o którym mowa w ust. 1, uniemożliwi lub poważnie utrudni realizację celów takiego przetwarzania
Prywatność; wolność słowa; dziennikarstwo; anonimizacja; prawo do zapomnienia
Aleksandra Kochman
Sfinansowano przez Narodowy Instytut Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018 – 2030
