Dabić v. Chorwacja 49001/14 WYROK ETPCz z dnia 18-03-2021 r.

Izba

Sekwestracja a odszkodowanie

Art. 1 Protokołu nr 1 do EKPCz
„Każda osoba fizyczna i prawna ma prawo do poszanowania swego mienia. Nikt nie może być pozbawiony swojej własności, chyba że w interesie publicznym i na warunkach przewidzianych przez ustawę oraz zgodnie z ogólnymi zasadami prawa międzynarodowego.
Powyższe postanowienia nie będą jednak w żaden sposób naruszać prawa państwa do stosowania takich ustaw, jakie uzna za konieczne do uregulowania sposobu korzystania z własności zgodnie z interesem powszechnym lub w celu zabezpieczenia uiszczania podatków bądź innych należności lub kar pieniężnych.”

W 1995 roku weszła w życie ustawa o tymczasowym przejęciu i zarządzaniu niektórymi nieruchomościami w Chorwacji. Przewidywała ona, że mienie należące do osób, które opuściły Chorwację po 17 października 1990 r. miało być zasekwestrowane – to znaczy przejęte pod opiekę i kontrolę państwa. Uprawniała ona również władze lokalne do tymczasowego zakwaterowania innych osób w takich nieruchomościach. Tak też stało się w przypadku Skarżącego.

W marcu 1996 r. wydano decyzję o przyznaniu domu Skarżącego do tymczasowego użytkowania niejakiemu D.V. i jego rodzinie, uchodźcom z Bośni i Hercegowiny.

W sierpniu 1998 r. weszła w życie ustawa o uchyleniu ustawy o sekwestracji. Stanowiła ona, że osoby, których mienie zostało zajęte i wykorzystane do zakwaterowania innych osób, powinny zwrócić się do odpowiednich władz lokalnych o odzyskanie tego mienia.

Skarżący powrócił do Chorwacji w 1999 r. i w sierpniu 2000 r. złożył wniosek o odzyskanie swojego domu. Nakazano D.V. opuszczenie domu Skarżącego. W marcu 2003 r. D.V. i jego rodzina wyprowadzili się z domu Skarżącego i ten go przejął.

Skarżący twierdził, że po wejściu w posiadanie domu zastał go prawie całkowicie opróżnionym. Twierdził, że prawie wszystkie rzeczy znajdujące się w domu, jak również niektóre pojazdy i zwierzęta gospodarskie zaginęły lub zostały zniszczone.

W lipcu 2003 r. Skarżący wniósł powództwo cywilne przeciwko państwu, gminie i D.V., domagając się odszkodowania za całe mienie skradzione, zniszczone lub uszkodzone przez D.V. oraz tytułem odszkodowania za niemożność korzystania z domu w oznaczonym okresie.

W kwietniu 2005 r. zawieszono postępowanie, ponieważ D.V. zmarł. Miało ono zostać wznowione po przejęciu sprawy przez jego spadkobierców, jednakże Skarżący wycofał swoją skargę w zakresie dotyczącym D.V.

W październiku 2008 r. oddalono apelację Skarżącego i utrzymano w mocy wyrok pierwszej instancji w części dotyczącej odszkodowania za jego zaginione i zniszczone mienie. Sąd drugiej instancji uchylił wyrok pierwszej instancji w odniesieniu do roszczenia Skarżącego o odszkodowanie za niemożność korzystania z domu. We wznowionym postępowaniu skarżący wycofał część tego roszczenia.

W sierpniu 2011 r. Sąd Najwyższy oddalił odwołanie wniesione przez Skarżącego.

W kwietniu 2012 r. Skarżący wniósł skargę konstytucyjną na wyrok Sądu Najwyższego jednak Sąd Konstytucyjny oddalił skargę.

• Państwo ma obowiązek zapewnienia, że w ramach prawa krajowego własność jest wystarczająco chroniona i że zapewnione są odpowiednie środki zaradcze przy czym ofiara zakłóceń może dążyć do egzekwowania swoich praw – w tym, w stosownych przypadkach, żądając odszkodowania. (§52)

• Szkoda na domu Skarżącego wystąpiła w kontekście pobytu tam uchodźców; w takich sytuacjach mogą pojawić się szczególne zobowiązania dla państwa, aby zapobiegać zniszczeniu lub grabieży opuszczonej nieruchomości. (§ 53)

Ustawa o sekwestracji – w mocy od 27.09.1995 do 04.08.1998
Sekcja 1 (…) zapewniała, że ustawa regulowała tymczasowe przejęcie, stosowanie, administrację i nadzór nad określonymi składnikami wartości określonymi w ustawie, w celu jej ochrony i zabezpieczenia roszczeń wierzycielskich w związku z tą własnością.
[Section 1 (…)provided that the Act regulated the temporary takeover, use, administration and supervision of certain property defined in the Act in order to protect it and secure the creditor’s claims in connection with that property.]

Sekcja 7 zobowiązała tymczasowych posiadaczy do używania powierzonej im rzeczy na zasadach „ostrożnego administratora” (bonus Pater Familias) i zakazywała tym posiadaczom utylizowania takiej rzeczy obciążania jej.
[Section 7 obliged temporary occupants to use the property entrusted to them with the care of a prudent administrator (bonus pater familias) and prohibited them from disposing of such property or from creating any encumbrances on it.]

Sekcja 10 zapewniała, że odpowiednia Komisja Sekwestracyjna mogłaby odłożyć decyzję o dopuszczeniu sekwestrowanej nieruchomości do użytku tymczasowego, między innymi jeżeli tymczasowi mieszkańcy nie korzystali z własności na zasadach „ostrożnego administratora”, albo jeśli używali go w sposób, który był sprzeczny z ustawą o sekwestracji.
[Section 10 provided that the relevant sequestration commission could set aside its decision awarding sequestered property for temporary use, inter alia, if temporary occupants did not use the property with the care of a prudent administrator, or if they otherwise used it in a manner that was contrary to the Sequestration Act.]

Kodeks Karny – w mocy od 01.01.1998 do 31.12.2012
Kodeks karny (…) w art 216 określał kradzież i w art. 222 zniszczenie lub uszkodzenie innej własności jako przestępstwo i przewidział dla nich sankcje karne. Przestępstwo kradzieży podlegało oskarżaniu publicznemu, natomiast przestępstwo zniszczenia lub uszkodzenie innej własności podlegało oskarżeniu prywatnemu.
[The Criminal Code (…)in Article 216 defined theft and in Article 222 the destruction or damaging of another’s property as criminal offences and prescribed criminal sanctions for them. The criminal offence of theft was subject to State-assisted prosecution, whereas the criminal offence of the destruction or damaging of another’s property was subject to private prosecution.]

Sekwestracja; prawo własności; ochrona własności; art.1 Protokołu nr.1 do EKPCz; uchodźcy

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-208643