Berestov v. Rosja 17342/13 WYROK ETPCz z dnia 18-05-2021 r.

Izba

Brak obecności Skarżącego na rozprawie

Art. 6 ust.1 EKPCz
„Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.”

Skarżący, obywatel Rosji mieszkał w Samarze przez pewien okres czasu przy ulicy Niekrasowskiej („adres nr 1”), następnie wymeldował się stamtąd i zamieszkał przy ulicy Tushinskaya („adres nr 2”). Następnie zameldował się pod adresem Lenin Avenue, Kurumoch Village („adres nr 3”), ale prawdopodobnie nadal mieszkał pod adresem nr 2.

W styczniu 2009r. roku pani S. została potrącona przez samochód prowadzony przez Skarżącego. Poddała się leczeniu, mimo to nie była w stanie w pełni powrócić do zdrowia. Ponad dwa lata później wszczęła postępowanie cywilne przeciwko Skarżącemu wnosząc o zasądzenie na jej rzecz odszkodowania z tytułu zmniejszonej zdolności do pracy. Wskazała adres Skarżącego jako adres nr 1.

W maju 2011 r. ustalono, że od lutego 2008 r. Skarżący był zameldowany pod adresem nr 3. W czerwcu 2011 roku Sąd Rejonowy wysłał wezwanie do Skarżącego na trzy powyższe adresy.

Także w czerwcu 2011r. próbowano doręczyć inne wezwanie Skarżącemu na adres nr 3. Okazało się jednak, że Skarżący tam nie mieszka. W tym samym czasie uwzględniono wniosek pani S. w jej obecności ale pod nieobecność Skarżącego. Mimo to stwierdzono, że Skarżący został należycie poinformowany o rozprawie oraz że nie przedstawił żadnych powodów swojej nieobecności.

W sierpniu 2012 r. Skarżący otrzymał od komorników postanowienie sądu z czerwca ubiegłego roku. Następnie wniósł do Sądu Rejonowego wniosek o uchylenie tego postanowienia wskazując, że nie otrzymał żadnego wezwania i że mógł obalić zarzuty powoda za pomocą dowodów, które załączył do wniosku. Podniósł również, że od lipca 2012 r. mieszkał pod jeszcze innym adresem („adres nr 4”). Jeszcze w tym samym miesiącu wymeldował się z adresu nr 3.

Osiem dni przed wyznaczoną datą rozprawy Sąd Rejonowy sporządził wezwanie i wskazał adres nr. 4 jako adres doręczenia. W tym właśnie miesiącu Skarżący przebywał w Moskwie w sprawach osobistych. Wtedy też sędzia Sądu Rejonowego rozpatrzył pod nieobecność Skarżącego jego wniosek o uchylenie decyzji z czerwca 2011 r. Pani S. i jej przedstawiciel uczestniczyli w rozprawie. Sędzia uznał, że nie ma podstaw do uchylenia decyzji, ponieważ Skarżący nie przedstawił żadnego ważnego uzasadnienia swojej nieobecności ani żadnych dowodów, które mogłyby mieć wpływ na wynik postępowania.

We wrześniu 2012 r. Skarżący dowiedział się że rozprawa się odbyła. Wobec tego złożył zażalenie na postanowienie z sierpnia 2012 r., wskazując, że nie został o rozprawie zawiadomiony. Zażalenie zostało jednak oddalone.

• Trybunał jest świadomy, że władzom trudno było prawidłowo zawiadomić skarżącego o toczącym się przeciwko niemu postępowaniu cywilnym ze względu na fakt, że kilkakrotnie zmieniał on adresy i nie dotarły do ​​niego wezwania wysłane na te adresy lub nie zostały przez niego przyjęte. Jednakże konsekwencje, jakie krajowe organy sądowe przypisały zachowaniu skarżącego, zarówno przy ocenie, czy skarżący został prawidłowo poinformowany o wszczętym przeciwko niemu postępowaniu, jak i przy oddalaniu jego wniosku o ponowne rozpatrzenie jego sprawy, wydają się nieproporcjonalne w zaistniałych okoliczności, biorąc pod uwagę ważne miejsce, jakie prawo do rzetelnego procesu sądowego zajmuje w demokratycznym społeczeństwie w rozumieniu Konwencji. Skarżącemu nie zapewniono rozsądnej możliwości przedstawienia swojej sprawy, w tym dowodów, na warunkach, które nie stawiały go w znacząco niekorzystnej sytuacji w stosunku do strony przeciwnej. (§ 50)

• Skarżącemu nie udostępniono w praktyce żadnych odpowiednich środków w celu zapewnienia nowej rozprawy kontradyktoryjnej po tym, jak dowiedział się o wydanym przeciwko niemu wyroku. (§ 51)

Kodeks Postępowania Cywilnego Rosji
– art.113
„Wezwanie lub inna forma powiadomienia ma być doręczona stronom w taki sposób, aby zapewnić im wystarczający czas na przygotowanie sprawy i stawienie się na rozprawie.”
[A summons or other form of notification is to be served on parties in such a way as to ensure that they have enough time to prepare their case and to appear at the hearing.]
– art.233
„ Jeżeli pozwany, który został zawiadomiony o terminie i miejscu rozprawy sądowej, nie stawi się w sądzie i jeżeli nie poda ważnych powodów swego niestawiennictwa oraz nie zażąda rozpoznania sprawy w swej nieobecności, sąd może rozpoznać sprawę zaocznie.”
[if a defendant who has been notified of the date and place of a court hearing does not appear in court, and if he does not provide valid reasons for his failure to attend and does not ask for the case to be examined in his absence, the court may examine the case in absentia.]
– art.237
„Pozwany może wnieść do sądu, który rozpoznał sprawę zaocznie, wniosek o uchylenie wyroku zaocznego w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania wyroku. Wyrok zaoczny może być również zaskarżony przez strony postępowania do sądu odwoławczego w terminie miesiąca od upływu terminu do złożenia wniosku o uchylenie wyroku zaocznego, a jeżeli wniosek taki został złożony – w terminie miesiąca od dnia wydania przez sąd postanowienia o jego oddaleniu.”
[a defendant may file with the court which examined the case in absentia an application for quashing of the default judgment within seven days from the day on which he received the judgment. A default judgment may also be challenged by the parties to proceedings before an appellate court within one month after the expiry of the time-limit for submitting an application for quashing of the default judgment, and if such an application has been submitted, within a month from the date of the court’s decision to dismiss it.]
– art.241
„Sąd może wydać postanowienie o oddaleniu wniosku o uchylenie wyroku zaocznego albo o ponownym rozpoznaniu sprawy i przekazaniu jej temu samemu lub nowemu składowi sędziowskiemu.”
[A court may issue a decision ordering that an application for quashing of a default judgment be dismissed or that the case be re-examined and submitted to the same or new judges.]
-art.242
„Wyrok zaoczny może zostać uchylony, jeżeli sąd ustali, że pozwany był nieobecny na rozprawie z ważnego powodu, o którym nie mógł poinformować sądu w odpowiednim czasie, oraz jeżeli pozwany powołuje się na fakty i przedstawia dowody, które mogą mieć wpływ na wynik postępowania.”
[The default judgment may be quashed if the court establishes that the defendant was absent from the hearing for a valid reason which he could not bring to the court’s attention in good time, and if the defendant refers to facts and submits evidence which may influence the outcome of proceedings.]

Art. 6 ust. 1 EKPCz; nieobecność na rozprawie; zmiana adresu zamieszkania; adres doręczenia; wezwanie na rozprawę

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-209954