Sedat Doğan v. Turcja 48909/14 WYROK ETPCz z dnia 18-05-2021 r.

Izba

Sankcja dyscyplinarna nałożona na prezesa klubu sportowego za jego wypowiedzi w telewizji i w mediach społecznościowych

Art. 6 ust. 1 EKPCz
„Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.”

Art. 7 EKPCz
„1. Nikt nie może być uznany za winnego popełnienia czynu polegającego na działaniu lub zaniechaniu działania, który według prawa wewnętrznego lub międzynarodowego nie stanowił czynu zagrożonego karą w czasie jego popełnienia. Nie będzie również wymierzona kara surowsza od tej, którą można było wymierzyć w czasie, gdy czyn zagrożony karą został popełniony.
2. Niniejszy artykuł nie stanowi przeszkody w sądzeniu i karaniu osoby winnej działania lub zaniechania, które w czasie popełnienia stanowiły czyn zagrożony karą według ogólnych zasad uznanych przez narody cywilizowane.”

Art. 10 EKPCz
„1. Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych.
2. Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki i odpowiedzialność może podlegać takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej.”

Art. 13 EKPCz
„Każdy, czyje prawa i wolności zawarte w niniejszej konwencji zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka odwoławczego do właściwego organu państwowego także wówczas, gdy naruszenia dokonały osoby wykonujące swoje funkcje urzędowe.”

Skarżący jest prezesem klubu piłkarskiego. 8 grudnia 2013 r. Skarżący uczestniczył w programie telewizyjnym, w którym wypowiadał się o incydencie, jaki miał miejsce podczas meczu jego drużyny. Dwóch piłkarzy zdecydowało się na założenie koszulek upamiętniających zmarłego kilka dni wcześniej Nelsona Mandelę, za co zostali ukarani zakazem udziału w czterech następnych meczach przez komisję dyscyplinarną tureckiej federacji piłkarskiej (TFF). Skarżący stwierdził m.in., że TFF jest organizacją rasistowską, skoro karze osoby za sprzeciwianie się rasizmowi, a decyzja komisji dyscyplinarnej naraża na uszczerbek dobre imię Turcji. 12 grudnia 2013 r. komisja dyscyplinarna TFF uznała, że wypowiedzi Skarżącego były „niesportowe” w rozumieniu art. 37 instrukcji dyscyplinarnej federacji piłkarskiej i ukarała go zawieszeniem w prawach prezesa klubu na 60 dni oraz karą pieniężną w wysokości 44.000 lir tureckich (ok. 70.000 zł w chwili popełnienia przewinienia). Komisja uznała, że wypowiedzi Skarżącego były nieproporcjonalne (przekraczały granicę dozwolonej krytyki), narażały na uszczerbek dobre imię TFF i jej członków oraz mogły wywołać niechęć do TFF wśród społeczeństwa. Skarżący odwołał się do Komitetu Arbitrażowego TFF, który zmniejszył karę do 30 dni zawieszenia oraz 22.000 lir tureckich (ok. 35.000 zł).

Na swoim koncie na Twitterze Skarżący (12 i 19 grudnia 2013 r.) napisał posty, w których krytykował decyzję komisji dyscyplinarnej. W związku z tymi tweetami Skarżący został ukarany przez komisję dyscyplinarną TFF karą 45 dni zawieszenia oraz karą pieniężną w wysokości 33.000 lir tureckich (ok. 50.000 zł). Komisja dyscyplinarna TFF uznała, że Skarżący używał nieproporcjonalnych wyrażeń, przekraczających granice prawa do krytyki, które wzywały do konfliktów w świecie profesjonalnego futbolu. Komitet Arbitrażowy TFF utrzymał w mocy decyzję komisji dyscyplinarnej.

• Zawieszenie Skarżącego w funkcji oraz przypisanie mu zawinienia dyscyplinarnego pozwala stwierdzić (niezależnie od tego, że kara pieniężna mogła być zapłacona przez klub), że Skarżący ma status ofiary naruszenia w rozumieniu art. 34 EKPCz. (§ 15) Skarżący nie miał obowiązku wyczerpywania drogi skargi o wznowienie postępowania, bo jest to środek nadzwyczajny, niewymagany na gruncie art. 35 EKPCz. (§ 16)

• Pojęcie „praw i obowiązków o charakterze cywilnym” obejmuje zarówno spory związane z korzystaniem z wolności słowa (art. 10 EKPCz), jak i spory, w których można nałożyć sankcję zakazu (choćby czasowego) wykonywania zawodu. Art. 6 EKPCz ma zatem w tej sprawie zastosowanie. (§ 20–21) Wobec stwierdzenia w wyroku Ali Rıza i Inni v. Turcja, § 194–223, że Komitet Arbitrażowy TFF nie zapewnia wystarczających gwarancji niezawisłości i bezstronności przed naciskiem ze strony zarządu TFF (członkowie Komitetu Arbitrażowego byli powoływani przez zarząd na okres kadencji tegoż zarządu; nie było szczególnych procedur związanych z wyłączeniem arbitra, a także norm deontologicznych, czy konieczności składania przysięgi), należało uznać, że w analogicznym stanie faktycznym także doszło do naruszenia art. 6 EKPCz w tym zakresie. (§ 27–28)

• Sankcje nałożone przez komisję dyscyplinarną (i podtrzymane przez Komitet Arbitrażowy) stanowią ingerencję w wolność wypowiedzi Skarżącego. (§ 35) Ingerencja ta miała podstawę prawną, tj. przepis instrukcji dyscyplinarnej TFF. (§ 36) Nie ma także wątpliwości, że ingerencja miała na celu zapobieżenie zakłóceniu porządku lub przestępstwu oraz ochronę praw i wolności innych osób. (§ 37) Przy ocenie konieczności ingerencji należy natomiast oceniać powody, które organy krajowe podały jako uzasadnienie swojej ingerencji w wolność słowa. W realiach sprawy zarówno komisja dyscyplinarna, jak i Komitet Arbitrażowy nie dokonały odpowiedniego wyważenia sprzecznych interesów w tym konkretnym przypadku, poprzestając na zwięzłym przytoczeniu wypowiedzi Skarżącego (której nie osadziły w kontekście) oraz fragmentów instrukcji dyscyplinarnej TFF. W konsekwencji więc doszło do naruszenia art. 10 EKPCz. (§ 38–44)

Instrukcja Dyscyplinarna Tureckiej Federacji Piłkarskiej (TFF)
– § 31 ust. 1 lit. b
„Prezes klubu, który w mediach audiowizualnych lub papierowych wypowiada się w sposób sprzeczny z duchem sportowym, z etyką sportową lub zasadą fair-play w sporcie, podważa godność TFF, dewaluuje wizerunek piłki nożnej, podburza do przemocy lub zamieszek w sporcie, prowokuje zamieszki kibiców, poniża swoją wypowiedzią strony zawodów sportowych, organizatorów i pracowników zawodów sportowych, prezesów klubów sportowych lub TFF lub też wzywa do wrogości przeciwko tym osobom, podlega zawieszeniu w funkcji na okres od 30 do 90 dni oraz karze pieniężnej – od 22.000 do 111.000 lir tureckich (w przypadku prezesa klubu ekstraklasy), od 12.000 do 50.000 lir tureckich (w przypadku prezesa klubu I ligi), od 7.000 do 20.000 lir tureckich (w przypadku prezesa klubu II ligi) lub od 3.500 do 7.000 lir tureckich (w przypadku prezesa klubu III ligi).”
[,,Quiconque tient dans les [médias audiovisuels et écrits] des propos contraires à l’esprit sportif, à l’éthique sportive et au principe du fair-play sportif, porte atteinte à la dignité de la TFF, dévalorise l’image du football ou incite à la violence ou au désordre dans le sport par ses propos, ou tient des propos de nature à provoquer des protestations de supporters, à léser les parties des compétitions sportives, [le personnel organisateur] des compétitions, les dirigeants des clubs sportifs ou de la TFF ou à susciter l’hostilité envers ces personnes (…) se verra infliger, s’il s’agit du dirigeant d’un club, d’une sanction de privation des droits attachés à ses fonctions pendant trente à quatre-vingt-dix jours, qui sera assortie, s’il s’agit du dirigeant d’un club de la Super Ligue, d’une amende de 22000 à 110000 TRY; s’il s’agit d’un dirigeant d’un club de la 1re Ligue, d’une amende de 12000 à 50000 TRY; s’il s’agit d’un dirigeant d’un club de la 2e Ligue, d’une amende de 7 000 à 20000 TRY et, s’il s’agit d’un dirigeant d’un club de la 3e Ligue, d’une amende de 3500 à 7000 TRY”]

Sankcja dyscyplinarna; prawo dyscyplinarne; sport; piłka nożna; wolność słowa

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-209956